ΠΑΡΑΠΟΝΟ ΤΟΥ ΠΡΟΕΔΡΟΥ ΤΟΥ ΚΟΤ ΓΙΑ "ΟΜΕΡΤΑ" ΣΤΟΝ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟ

Η Επιτροπή Δημοσιογραφικής Δεοντολογίας επιλήφθηκε δύο παραπόνων (6/18/2016 και 13/23/3/2016 από συντεχνία προσωπικού του ΚΟΤ και από τον πρόεδρο του Δ.Σ. του ΚΟΤ Άγγελο Λοΐζουαντίστοιχα για δημοσιεύματα στον «Πολίτη» σε διάφορες ημερομηνίες που αναφέρονταν σε εσωτερικές έρευνες στον ΚΟΤ και σε παραπολιτικό σχόλιο, το οποίο αναφερόταν σε φερόμενη συμφωνία σιωπής για συμβαίνοντα στον ΚΟΤ. Στο βασικό παράπονο, ο Πρόεδρος του ΚΟΤ υποστήριξε ότι δημοσίευμα ημερομηνίας 23/03/2016, ήταν «κακόβουλο, παραπλανητικό και ιδιαίτερα προσβλητικό για τον ΚΟΤ» και ότι οδηγούσε σε πλήρη παραπληροφόρηση, δυσφήμιση και ισοπέδωση του Οργανισμού. Το δημοσίευμα, υπό τον τίτλο «Ομερτά…στον ΚΟΤ», ανέφερε: «Οι καταγγελίες του ΚΟΤ στην αστυνομία για ενδεχόμενη διάπραξη ποινικών αδικημάτων από τον επικεφαλής στο γραφείο του ΚΟΤ στο Άμστερνταμ, δεν ‘έπεισαν’ το προσωπικό που επιμένει να καλύπτει τον Κλεάνθη Ευριπίδου. Σήμερα, ο κ. Ευριπίδου θα εμφανιστεί ενώπιον του δ.σ. του ΚΟΤ, για να ακουστεί και η δική του άποψη σε όσα εντόπισε εναντίον του ο εσωτερικός έλεγχος του ΚΟΤ. Σύμφωνα με πληρο­φορίες του «Π», ανώτερα στελέχη του οργανισμού, αλλά και ο ίδιος ο πρόεδρος, φέρονται να έχουν εκ­φραστεί υπέρ του αιτήματος του κ. Ευριπίδου να επιστρέψει στα καθήκοντά του». Ο παραπονούμενος υποστήριξε ότι «για πολλοστή φορά σε δημοσιεύματα της εφημερίδας αυτής, τόσο η ανωνυμία πίσω από την οποία κρύβεται ο συντάκτης αυτού και άλλων ανάλογων δημοσιευμάτων, όσο και ο τρόπος άντλησης της πληροφόρησης, που ουδεμία σχέση έχει με τον επίσημο ΚΟΤ παρά μόνο σε επιλεκτικούς ψιθύρους και υποτιθέμενα καρφώματα, προσβάλει όχι μόνο το εν λόγω έντυπο, αλλά και το επίπεδο της δημοσιογραφίας ευρύτερα». Το κείμενο του παραπόνου είχε σταλεί και ως επιστολή στον «Πολίτη», ο οποίος, αφού τη δημοσίευσε τη σχολίασε αναφέροντας πως ήταν λυπηρό που «ο πρόεδρος του ΚΟΤ κοινοποιεί ανερυθρίαστα τις απόψεις του για τον τρόπο που αντιλαμβάνεται τον ρόλο της δημοσιογραφίας, βαφτίζοντας τη διασταυρωμένη πληροφόρηση ‘ψιθύρους’. Εγραψε επίσης ότι «η αποτυχία του κ. Λο?ζου να διαψεύσει τις πληροφορίες που κατέγραψε το χθεσινό δημοσίευμα του «Π», εκτιμούμε ότι δικαιώνει τη δημοσιογραφία του «Π». Όσον αφορά τέλος στη φερόμενη ανωνυμία του δημοσιεύματος, την οποία στηλιτεύει ο κ. Λο?ζου, οφείλουμε να υποδείξουμε ότι μικροπολιτικές ειδήσεις σε όλα τα σοβαρά έντυπα ανά το παγκόσμιο υπογράφονται από ακρωνύμια που παραπέμπουν σε ονόματα συντακτών». Στην απάντησή του προς την Επιτροπή ο συντάκτης του παραπολιτικού σχολίου Μιχάλης Θεοδώρου (ΘΕΜΙς) ανέφερε πως «διασταυρωμένη πληροφόρηση του ΠΟΛΙΤΗ από δύο άτομα σε διαφορετικές θέσεις και καθήκοντα στον ΚΟΤ ανέφερε ότι λειτουργοί του οργανισμού ‘με επιτελικά καθήκοντα’ είχαν εκφράσει τη δυσφορία τους για τον ‘αντισυναδελφικό πόλεμο’ που δεχόταν ο συνάδελφός τους Κλεάνθης Ευριπίδου, εναντίον το οποίου είχε διαταχθεί εσωτερικός έλεγχος». Επίσης επανέλαβε πως σύμφωνα με διασταυρωμένη πληροφόρηση της εφημερίδας, στελέχη του ΚΟΤ και ο ίδιος ο πρόεδρος του οργανισμού είχαν δει κατ’ αρχήν θετικά το αίτημα του κ. Ευριπίδου για επιστροφή στα καθήκοντά του. Ο συντάκτης του σχολείου ανέφερε επίσης ότι η λέξη «ομερτά» σημαίνει το «Νόμο της Σιωπής» και χρησιμοποιήθηκε για να καταδείξει ότι στον ΚΟΤ «διαπιστώνεται διαμόρφωση βούλησης ανάμεσα σε μέλη τόσο του προσωπικού όσο και του Δ.Σ. για αποφυγή απόδοσης ευθυνών». Επίσης ανέφερε ότι τη διαπίστωση αυτή φωτίζει και το γεγονός ότι στην Επιτροπή Δεοντολογίας είχε υποβληθεί παράπονο από συντεχνία μελών του προσωπικού εναντίον δημοσιευμάτων του ΠΟΛΙΤΗ που αναφέρονταν στα πορίσματα ερευνών για ατασθαλίες, «καθώς ανάλογες καταγγελίες παραβλέπουν την ανάγκη ενημέρωσης της κοινής γνώμης για θέματα τόσο σημαντικά όσο η ενδεχόμενη διάπραξη ποινικών αδικημάτων σε ένα οργανισμό δημοσίου δικαίου, υποβιβάζοντας τη δημοσίευση επί θεμάτων δημόσιου ενδιαφέροντος σε αρνητική δημοσιότητα με αλλότριες προθέσεις...» Κατά την εξέταση του παραπόνου η Επιτροπή έλαβε υπό σειρά δημοσιεύσεων που αναφέρονταν σε έρευνες για τη διαχείριση διαφόρων θεμάτων και κονδυλίων από λειτουργούς του Κυπριακού Οργανισμού Τουρισμού, τα οποία αναφέρονταν σε παράπονο που είχε υποβάλει η συντεχνία ΣΗΔΗΚΕΚ-ΠΕΟ. εναντίον του «Πολίτη» Το παράπονο της Συντεχνίας ήταν ότι στα δημοσιεύματα γινόταν ονομαστική αναφορά σε εργαζόμενους στον ΚΟΤ «πού βρίσκονται υπό έρευνα», με την παρατήρηση ότι «δεν πρέπει να επικρατεί η εντύπωση ότι όλοι είναι ένοχοι, μέχρι να αποδειχθεί ότι είναι αθώοι». Το παράπονο αυτό δεν εξετάστηκε γιατί η Επιτροπή αποφάσισε ότι υποβλήθηκε από αναρμόδιο φορέα, αλλά οι υποθέσεις στις οποίες αναφερόταν λήφθηκαν υπόψη δεδομένου ότι αποτελούσαν το υπόβαθρο του επίμαχου παραπολιτικού σχολίου στο παράπονο το Προέδρου του ΚΟΤ. Ένα από τα δημοσιεύματα αναφερόταν στην έρευνα για τον κ. Ευριπίδου για φερόμενες αδικαιολόγητες δαπάνες του γραφείου του ΚΟΤ στο Άμστερνταμ, που έγιναν αποδεκτές από την προηγούμενη διοίκηση του ΚΟΤ με το δικαιολογητικό της επιτάχυνσης των διαδικασιών. Η Επιτροπή διαπίστωσε ότι το επίμαχο παραπολιτικό, ενώ δίδει την εντύπωση ότι αποτελεί σχόλιο, στην πραγματικότητα είναι είδηση που παρέχει πληροφόρηση για κάποια γεγονότα, δηλαδή ότι ανώτερα στελέχη του ΚΟΤ φέρονται να έχουν εκφραστεί υπέρ του αιτήματος του κ. Ευριπίδου να επανέλθει στη θέση του. Η Επιτροπή δεν έκρινε ότι θα ήταν πρόσφορο να υπεισέλθει στο θέμα της ακρίβειας της είδησης, δεδομένης της βεβαίωσης του συντάκτη της ότι την είχε διασταυρώσει με δύο ανώτερα στελέχη του ΚΟΤ. Η Επιτροπή δεν είχε δικαίωμα να ζητήσει αποκάλυψη των πηγών του δημοσιογράφου για να προβεί σε επαλήθευση του ισχυρισμού. Όμως η Επιτροπή σημείωσε ότι το δημοσίευμα έκαμε ονομαστική αναφορά στον Πρόεδρο του Διοικητικού Συμβουλίου του ΚΟΤ, προβάλλοντας τον ισχυρισμό ότι ήταν μεταξύ εκείνων που ήθελαν την επιστροφή του κ. Ευριπίδου. Δεδομένου του ισχυρισμού αυτού η Επιτροπή θεωρεί ότι ο συντάκτης, προκειμένου να συμμορφωθεί προς την πρόνοια που απαιτεί από τους δημοσιογράφους να βεβαιώνονται ότι παρέχουν ακριβή πληροφόρηση, θα έπρεπε να είχε ελέγξει την ακρίβεια της πληροφορίας αυτής απευθυνόμενος προς το κατονομαζόμενο πρόσωπο, δηλαδή τον Πρόεδρο του ΚΟΤ, και να μη αρκεσθεί στη πληροφόρηση που έλαβε από άλλες πηγές, εφ’ όσον επέλεξε να τον κατονομάσει. Η Επιτροπή εξέτασε επισταμένα τον τίτλο του παραπολιτικού «Ομερτά…στον ΚΟΤ» που σημαίνει όχι απλώς μια συμφωνία σιωπής, αλλά τη σιωπή που επιβάλλει η μαφία για τα εγκλήματά της, η οποία και τιμωρεί με θάνατο όσους την παραβιάζουν. Η Επιτροπή διαπίστωσε ότι ο τίτλος δεν φαίνεται να προκύπτει ευθέως από το κείμενο. Η Επιτροπή έκρινε επίσης ότι ο τίτλος αποτελεί στην ουσία τη μόνη έκφραση γνώμης ή σχόλιο, ως συμπέρασμα των όσων ακολουθούν, το οποίο μπορεί να θεωρηθεί ότι διασύρει τα εμπλεκόμενα άτομα, δεδομένου ότι παραπέμπει στην πρακτική της μαφίας. Υπό την έννοια αυτή η παραπομπή στη μαφία για τα διαδραματιζόμενα στον ΚΟΤ δεν συνάδει με τις πρόνοιες του Κώδικα περί μη διασυρμού ατόμων ή ομάδων. Η Επιτροπή όμως αποφάσισε ότι υπό το πρίσμα της γενικότερης ατμόσφαιρας που επικρατεί κατά την τρέχουσα περίοδο στον τόπο και των πολλών περιπτώσεων διαφθοράς που αποκαλύπτονται δεν θα μπορούσε να εκδώσει απόφαση για παραβίαση των σχετικών προνοιών του Κώδικα. Η Επιτροπή θεωρεί ότι η έκφραση γνώμης για τα συμβαίνοντα σε ένα δημόσιο οργανισμό όπως είναι ο ΚΟΤ, έστω και αν βρίσκεται στη σφαίρα της υπερβολής, είναι θεμιτή. Ατομα που κατέχουν υψηλές θέσεις είτε στο δημόσιο είτε στον ημι-δημόσιο τομέα και διαχειρίζονται χρήματα του δημοσίου θα πρέπει, όπως και τα πρόσωπα που κατέχουν δημόσια αξιώματα, να είναι υπόλογα και ανεκτικά στην κριτική ακόμα και όταν είναι υπερβολική ή και σε κάποιο βαθμό ακόμα και άδικη. Η Επιτροπή πιστεύει ότι είναι προτιμότερο να υπάρχει κριτική και έκφραση γνώμης για όσα συμβαίνουν στο δημόσιο τομέα, ακόμη και αυστηρή, παρά σιωπή που εκτρέφει εκτροπές. Επισημαίνει επίσης ότι όσοι δέχονται κριτική έχουν το δικαίωμα της απάντησης, το οποίο μπορούν να ασκήσουν και προτρέπονται να το πράττουν, εφ’ όσον αισθάνονται ότι αδικούνται. Η Επιτροπή θεωρεί επίσης χρήσιμο να υποδείξει στους δημοσιογράφους ότι, όταν δημοσιεύουν πληροφορίες για καταγγελίες ή έρευνες σχετικά με φερόμενες παρατυπίες στο δημόσιο ή ημιδημόσιο τομέα, πρέπει να έχουν υπόψη ότι οφείλουν να σέβονται το τεκμήριο της αθωότητας ατόμων που φέρονται να εμπλέκονται. Προς τούτο οφείλουν να υποδεικνύουν στις ειδήσεις τους ότι πρόκειται μόνο για καταγγελίες ή κατηγορίες που δεν έχουν ακόμη υποβληθεί στη βάσανο της δικαστικής διαδικασίας προκειμένου να κριθεί η ενοχή ή αθωότητα των κατονομαζομένων προσώπων. Επίσης οφείλουν, εκεί όπου είναι δυνατό, να μεριμνούν ώστε να παραθέτουν και την άλλη άποψη και να μη επιδίδονται σε ένα κυνήγι μαγισσών, έχοντας πάντα υπόψη τη σοφία του ρητού του εκ Μιλήτου Φωκυλίδη «μηδενί δίκην δικάσεις, πριν αμφοίν μύθος ακούσης». (Μη βγάλεις απόφαση για κανένα, πριν ακούσεις και τις δύο πλευρές) Για τα επί μέρους σημεία που έχουν εγερθεί στο παράπονο, ιδιαίτερα για το ότι το επίμαχο κείμενο ήταν ανυπόγραφο, η Επιτροπή έκρινε ότι ο ισχυρισμός αυτός δεν ήταν ακριβής γιατί είχε την υπογραφή ΘΕΜΙς που οδηγεί στην ταυτότητα του συντάκτη. Κυρίως, όμως, η Επιτροπή επισημαίνει ότι μια εφημερίδα δεν δημοσιεύει κατ’ ανάγκη μόνο ενυπόγραφα κείμενα, δεδομένου ότι η εφημερίδα φέρει την τελική ευθύνη για όλα τα κείμενα που δημοσιεύει. Η υπογραφή σε ένα κείμενο παρέχει πληροφόρηση ως προς το συντάκτη του, που ενδεχομένως να είναι ένα κριτήριο για την εγκυρότητά του, και ταυτόχρονα κίνητρο για επίδειξη υπευθυνότητας από μέρους του συντάκτη.

ΤΟ ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΤΗΣ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ ΤΗΣ ΕΚΦΡΑΣΗΣ ΣΤΙΣ ΥΠΟΘΕΣΕΙΣ ΡΙΚ_ ΣΦΑΚΙΑΝΑΚΗ ΚΑΙ ΤΩΝ ΣΚΙΤΣΩΝ ΠΙΝ ΣΤΟ ΦΙΛΕΛΕΥΘΕΡΟ

«Η καταχρηστική άσκησή του απαγορεύεται και επίσης περιορίζεται για προστασία του κράτους, της κοινωνικής τάξης και των δικαιωμάτων των τρίτων, ιδιαίτερα των ευάλωτων ομάδων» Μετά τη δημοσιοποίηση των αποφάσεων της Επιτροπής Δημοσιογραφικής Δεοντολογίας στις υποθέσεις των δηλώσεων του Έλληνα τραγουδιστή Νότη Σφακιανάκη στο ΡΙΚ (υπόθεση 12/2016) και των σκίτσων του ΠΙΝ (Πέτρου Παπαπέτρου στο «Φιλελεύθερο» (υπόθεση 17/2015) διατυπώθηκαν επικρίσεις και ισχυρισμοί ως προς την ορθότητά τους στη βάση ανεδαφικών επιχειρημάτων. Κατόπιν διαβουλεύσεων μεταξύ των μελών της επιτροπής και συζήτησης του θέματος σε συνεδρία της Επιτροπής, κατόπιν εισήγηση του Προέδρου αποφασίστηκε να καταγραφούν στα πρακτικά οι θέσεις και απαντήσεις της Επιτροπής προκειμένου να μη θεωρηθεί ότι η Επιτροπή με οποιοδήποτε τρόπο θεωρεί τις αντιδράσεις δικαιολογημένες. Η καταγραφή αυτή δεν επέχει θέση απάντησης στις επικρίσεις ή αντιδικίας με οποιοδήποτε, αλλά παράθεση των δεδομένων με σκοπό την άρση οποιασδήποτε ενδεχόμενης εντύπωσης μεταξύ των ΜΜΕ, των δημοσιογράφων και του κοινού ότι η άσκηση του δικαιώματος της ελευθερίας της έκφρασης δεν έχει κανένα φραγμό ή περιορισμό. Επειδή το βασικό επιχείρημα που χρησιμοποιήθηκε, ειδικά για την απόφαση στην υπόθεση ΡΙΚ-Σφακιανάκη είναι ότι αντιβαίνει στο δικαίωμα της ελευθερίας της έκφρασης, η Επιτροπή επισημαίνει ότι, η ίδια η Κυπριακή Πολιτεία, κάνοντας χρήση των προνοιών του άρθρου 19 του Συντάγματος που κατοχυρώνει το δικαίωμα, έθεσε περιορισμούς στην ενάσκηση του δικαιώματος αυτού. Το Σύνταγμα ορίζει ότι «Η ενάσκησις των δικαιωμάτων (που πηγάζουν από την ελευθερία της έκφρασης) δύναται να υποβληθή εις διατυπώσεις, όρους, περιορισμούς ή ποινάς προδιαγεγραμμένους υπό του νόμου και αναγκαίους μόνον προς το συμφέρον της ασφαλείας της Δημοκρατίας ή της συνταγματικής τάξεως ή της δημοσίας ασφαλείας ή της δημοσίας τάξεως ή της δημοσίας υγείας ή των δημοσίων ηθών ή προς προστασίαν της υπολήψεως ή των δικαιωμάτων άλλων ή προς παρεμπόδισιν της αποκαλύψεως πληροφοριών ληφθεισών εμπιστευτικώς ή προς διατήρησιν του κύρους και της αμεροληψίας της δικαστικής εξουσίας». Πρόκειται για τους ίδιους ακριβώς περιορισμούς που προβλέπονται από την Ευρωπαϊκή Σύμβαση των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου. Με τον κυρωτικό Περί Καταπολέμησης Ορισμένων Μορφών Ξενοφοβίας και Ρατσισμού Μέσω μέσω του Ποινικού Δικαίου Νόμο του 2011, που ως κυρωτικός έχει αυξημένη τυπική ισχύ έναντι οποιασδήποτε άλλης νομοθεσίας, θέσπισε περιορισμούς στην άσκηση του δικαιώματος και προνόησε για την επιβολή ποινών από τα δικαστήρια για παραβίαση των προνοιών του νόμου, δηλαδή πενταετή φυλάκιση ή και πρόστιμο 10.000 ευρώ. Περαιτέρω, η Επιτροπή τονίζει ότι μέσα από νομική μελέτη που έγινε σχετικά με το χειρισμό υποθέσεων ρητορικής μίσους από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο του Συμβουλίου της Ευρώπης προκύπτει ότι το δικαίωμα της Ελευθερίας της Έκφρασης δεν είναι απεριόριστο και ότι η καταχρηστική άσκησή του απαγορεύεται και περιορίζεται για προστασία του κράτους, της κοινωνικής τάξης και των δικαιωμάτων των τρίτων, ιδιαίτερα των πιο ευάλωτων ομάδων, στις οποίες καταλέγονται οι πρόσφυγες. Κατά συνέπεια, η Επιτροπή θεωρεί άδικους, αβάσιμους και ατεκμηρίωτους ισχυρισμούς που διατυπώθηκαν ως προς την ορθότητα των αποφάσεών της στις υποθέσεις των δηλώσεων του Έλληνα τραγουδιστή Νότη Σφακιανάκη στο ΡΙΚ (υπόθεση 12/2016) και των σκίτσων του ΠΙΝ (Πέτρου Παπαπέτρου στο «Φιλελεύθερο» (υπόθεση 17/2015). Ως προς την υπόθεση ΡΙΚ-Σφακιανάκη, το Δ.Σ. του ΡΙΚ διατύπωσε δογματικά τον παντελώς αστήρικτο από επιχειρήματα επικίνδυνο ισχυρισμό ότι η απόφαση είναι «μεροληπτική και αντίθετη προς το Σύνταγμα και την Ευρωπαϊκή Σύμβαση Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων». Επίσης διατύπωσε την άποψη ότι η Επιτροπή δεν έκαμε αναφορά στη «σύγχρονη» νομολογία του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων», προφανώς αγνοώντας το γεγονός ότι η Επιτροπή Δημοσιογραφικής Δεοντολογίας εφαρμόζει τον Κώδικα Δημοσιογραφικής Δεοντολογίας που συνέταξαν οι φορείς του Κώδικα, μεταξύ των οποίων και το ΡΙΚ.. Το Δ.Σ. του ΡΙΚ υποστήριξε τέλος ότι η Επιτροπή κατέληξε «σε μια ολότελα λανθασμένη και επικίνδυνη απόφαση, η οποία συνιστά λογοκρισία εναντίον της Δημόσιας Ραδιοτηλεόρασης». Είναι αξιοσημείωτη η ομοιότητα, ακόμα και ως προς σειρά παρουσίασης των θέσεων του ΡΙΚ, με μια επιστολή που δημοσιεύθηκε στον Τύπο λίγες ημέρες προηγουμένως, ομοιότητα που οδηγεί το συμπέρασμα πως αποτέλεσε το υπόβαθρο της ανακοίνωσης του Δ.Σ. του ΡΙΚ. Στην επιστολή εκείνη προβλήθηκε το ανερμάτιστο επιχείρημα ότι ενώ με βάση τον Κώδικα Δημοσιογραφικής Δεοντολογίας η Επιτροπή Δεοντολογίας “έχει υποχρέωση να προασπίζεται το δικαίωμα της Ελευθερίας Έκφρασης και ειδικότερα την ελευθερία των έντυπων και εκπεμπόντων ΜΜΕ”, καταδίκασε το ΡΙΚ γιατί δεν εφάρμοσε δήθεν λογοκρισία και δεν απαγόρευσε τη μετάδοση της ρητορικής μίσους του Σφακιανάκη. Φυσικά η απάντηση είναι πολύ απλή. Τόσο το Κυπριακό Σύνταγμα όσο και η Ευρωπαϊκή Σύμβαση των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου προβλέπουν ότι το δικαίωμα της ελευθερίας της έκφρασης ασκείται μέσα σε σαφώς καθοριζόμενα πλαίσια ή και αποκλείεται παντελώς. Το Κυπριακό Σύνταγμα περιέχει τέτοιους περιορισμούς. Η Ευρωπαϊκή Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου και τις Βασικές Ελευθερίες επίσης θέτει όρια (Αρθρο 10§2), και φθάνει στο σημείο απαγόρευσης της κατάχρησης του δικαιώματος όταν η άσκησή του τείνει να καταστρέψει βασικές αρχές και αξίες της Σύμβασης. Κατά τον ίδιο τρόπο, ο Κώδικας Δημοσιογραφικής Δεοντολογίας που γράφτηκε στη βάση και του Κυπριακού Συντάγματος και της Ευρωπαϊκής Σύμβασης θέτει όρια στο δικαίωμα αυτό –τα ίδια με εκείνα της Ευρωπαϊκής Σύμβασης. Όμως η πιο επικίνδυνη άποψη που διατυπώθηκε είναι ότι υπάρχει μια «σύγχρονη» απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων που περίπου αποτελεί ευαγγέλιο, αφού παρουσιάστηκε ως ορίζουσα «το πλαίσιο των υποχρεώσεων του Μέσου και του δημοσιογράφου». Ο ισχυρισμός αυτός είναι πέρα για πέρα αβάσιμος και η προσέγγιση του θέματος από αυτή την άποψη είναι απλουστευτική, επιφανειακή και ελάχιστα επιστημονική. Η υπό αναφορά απόφαση του ΕΔΑΔ εκδόθηκε στην υπόθεση Jersild v. Denmark, 23 September, 1994. Κατά παραπλανητικό τρόπο αναφέρθηκε ότι είναι σύγχρονη, ενώ εκδόθηκε πριν από πριν από 22 χρόνια. Θα ανέμενε κανείς, με βάση την επιχειρηματολογία που διατυπώθηκε, ότι μετά την απόφαση αυτή όλες οι άλλες αποφάσεις του ΕΔΑΔ θα ήταν ευθυγραμμισμένες με αυτή. Όμως κάτι τέτοιο δεν συμβαίνει καθόλου, σύμφωνα με τα συμπεράσματα νομικής μελέτης που έγινε για λογαριασμό της Επιτροπής ως προς το δικαίωμα της ελευθερίας της έκφρασης, την έκταση και τα όριά του, με βάση όλες τις αποφάσεις του ΕΔΑΔ σε υποθέσεις ρητορικής μίσους. (Ιδε Επισυνημμένο 1) Όπως πρέπει να είναι γνωστό σε όλους, το δικαίωμα της ελευθερία της έκφρασης κατοχυρώνεται στο άρθρο 10§1 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης. 1 2 Μετά την υπόθεση Jersild v. Denmark, το ΕΔΑΔ εξέδωσε μια πλειάδα αποφάσεων στις οποίες αρνήθηκε να προσφέρει την προστασία του δικαιώματος της ελευθερίας της έκφρασης, είτε (1) γιατί έκρινε πως η άσκησή του έγινε με τρόπο που συνιστούσε κατάχρηση γιατί ακύρωνε βασικές αξίες και δικαιώματα που πηγάζουν από τη Σύμβαση (άρθρο 17), είτε (2) γιατί έκρινε ότι ο περιορισμός του δικαιώματος της έκφρασης ήταν αναγκαίος στη βάση της παραγράφου 2 του Αρθρου 10 της Σύμβασης. 3 Στην υπόθεση Jersild v. Denmark, 23 September, 1994, ήταν μια από τις περιπτώσεις στης οποίες το ΕΔΑΔ δικαίωσε τον αιτητή αφού έκρινε την υπόθεση στη βάση των ιδιαίτερων γεγονότων και χαρακτηριστικών της και λόγω του ειδικού σκοπού που επεδίωκε. Αιτητής ήταν ο Olaf Jens Jersild του κρατικού ραδιοτηλεοπτικού σταθμού της Δανίας, ο οποίος κατά τον επίμαχο χρόνο ήταν παρουσιαστής τηλεοπτικού προγράμματος. Ο δημοσιογράφος ετοίμασε ένα ντοκιμαντέρ το οποίο περιείχε πολύ χαρακτηριστικές ρατσιστικές δηλώσεις τριών μελών μιας οργάνωσης νεαρών που ήταν γνωστοί ως «πρασινοχίτωνες» (Greenjackets), οι οποίες ήταν εξόχως προσβλητικές και εχθρικές για τους μετανάστες διαφόρων εθνικών ομάδων στη Δανία. Τόσο οι νεαροί όσο και ο δημοσιογράφος και ο διευθυντής ειδήσεων της κρατικής ραδιοτηλεόρασης καταδικάστηκαν από τα εθνικά δικαστήρια της Δανίας. Ο δημοσιογράφος προσέφυγε στο ΕΔΑΔ επικαλούμενος παραβίαση του άρθρου 10. Το ΕΔΑΔ ξεχώρισε την υπόθεση των νεαρών από εκείνη του δημοσιογράφου, κρίνοντας πως δεν είχαν δικαίωμα προστασίας για τις ρατσιστικές τους δηλώσεις. Στο σκεπτικό και στην απόφασή του επισήμανε ότι σκοπός του δημοσιογράφου δεν ήταν να κάμει ρατσιστική προπαγάνδα, αλλά να συμβάλει σε μια δημόσια συζήτηση με την παρουσίαση, ανάλυση και εξήγηση της στάσης των νεαρών με στόχο την αφύπνιση των αρχών και της κοινωνίας επί ενός θέματος μεγάλου δημοσίου ενδιαφέροντος, το οποίο βρισκόταν στο επίκεντρο έντονης δημόσιας. Επί πλέον, το ΕΔΑΔ υπέδειξε ότι το πρόγραμμα στο πλαίσιο του οποίου προβλήθηκε είχε ως περιεχόμενό του σοβαρά ζητήματα και απευθυνόταν σε ένα επίλεκτο ακροατήριο με μόρφωση και κριτική σκέψη. Πρέπει να σημειωθεί ότι υπέρ της απόφασης ψήφισαν μόνο 10 δικαστές και εναντίον 7, μεταξύ των οποίων ο Κύπριος δικαστής Ανδρέας Λοϊζου. Στην χωριστή απόφαση του κ. Λοίζου, εκ μέρους των διαφωνούντων, επισημάνθηκε ότι ένας από τους κύριους λόγους της διαφωνίας ήταν ότι ο δημοσιογράφος είχε υποχρέωση, αλλά δεν το έπραξε, να κάμει αποφασιστικότερη παρέμβαση και να προβεί σε ξεκάθαρη δήλωση ότι οι απόψεις αυτές ήταν ανυπόφορες και απαράδεκτες για μια κοινωνία βασισμένη στο σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Ακολουθώντας την ίδια συλλογιστική στην υπόθεση Gündüz v. Turkey, 4 December, 2003, το ΕΔΑΔ πρόσφερε την προστασία του άρθρου 10 στον Muslum Gunduz, ηγέτη της ισλαμικής ομάδας Aczmendi στην Τουρκία, ο οποίος στη διάρκεια τετράωρης συζήτησης στην τηλεόραση υποστήριξε ότι ο Κεμαλισμός κατέστρεψε το Ισλάμ και ότι τόσο ο Κεμαλισμός όσο και η δημοκρατία δυτικού τύπου εκπροσωπούσαν αξίες που ήταν ήταν ασυμβίβαστες με το Ισλάμ. Επίσης υποστήριξε ότι η δημοκρατία στην Τουρκία ήταν δεσποτική, ανελέητη και ασεβής. Το ΕΔΑΔ ανέφερε ότι έλαβε υπόψη ότι ο αιτητής έκαμε τις δηλώσεις στου στη διάρκεια δημόσιας συζήτησης και τις έκαμε όχι με πρόθεση υπόθαλψης μισαλλοδοξίας, αλλά με σκοπό να συμβάλει στη συζήτηση επί θέματος μεγάλου ενδιαφέροντος υπό τις συνθήκες που επικρατούσαν κατά τον επίμαχο χρόνο στην Τουρκία. Όμως στην υπόθεση Gunduz v. Turkey, 13 November, 2003, το ΕΔΑΔ αρνήθηκε ένα μήνα νωρίτερα την προστασία του άρθρου 10 στον Gunduz για ανάλογες απόψεις, επειδή είχαν εκφρασθεί υπό διαφορετικές συνθήκες και με διαφορετικό σκοπό, δηλαδή με τη μορφή δημόσιας προτροπής σε βία και ανατροπή της ισχύουσας τάξης στην Τουρκία. Το αβασάνιστο συμπέρασμα που προκύπτει από τη μελέτη των αποφάσεων του ΕΔΑΔ, με τις οποίες είτε αναγνώρισε την ύπαρξη προστασίας με βάση το άρθρο 10 είτε όχι, είναι πως λαμβάνει υπόψη τα ιδιαίτερα γεγονότα κάθε περίπτωσης. Και όχι μόνο αυτό, αλλά προβαίνει και σε ερμηνεία γεγονότων και καταστάσεων λαμβάνοντας υπόψη αυτό που ονομάζεται «περιρρέουσα ατμόσφαιρα», όπως το πολιτικό και κοινωνικό υπόβαθρο κατά τον ουσιαστικό χρόνο. Αυτό είναι περισσότερο από εμφανές σε δύο ιδιαίτερα χαρακτηριστικές και ενδιαφέρουσες υποθέσεις, γιατί αφορούν στη διάδοση ρατσιστικών μηνυμάτων μέσω της σάτιρας και της γελοιογραφίας, τις υποθέσεις M’Bala M’Bala v. France, 20 Οκτωβρίου, 2015 και Leroy v. France, 2 October 2008. Στην πρώτη υπόθεση, ο Dieudonné M’Bala M’Bala, κωμικός και πολιτικός ακτιβιστής, υπό την κάλυψη σατιρικής θεατρικής παραγωγής βράβευσε τον ακαδημαϊκό Robert Faurisson για την άποψή του ότι δεν υπήρξαν θάλαμοι αερίων στα στρατόπεδα των Ναζί. Το υπό κρίση γεγονός αφορούσε μια σκηνή που διαδραματίστηκε στο τέλος μιας κωμικής παράστασης. Ο ακαδημαϊκός Robert Faurisson που βρισκόταν ανάμεσα στο ακροατήριο ανέβηκε στη σκηνή και ένας άντρας ντυμένος με ριγωτή στολή του πρόσφερε το βραβείο, ένα κηροπήγιο με τρεις κλάδους, ο καθένας από τους οποίους είχε ένα μήλο στην κορυφή. Στη διάρκεια της τελετουργίας αυτής δεν προφέρθηκε ούτε μία λέξη. Το ΕΔΑΔ ερμήνευσε το νόημα της υπό αναφορά σκηνής και επισήμανε πως υπό το κάλυμμα μιας σατιρικής καλλιτεχνικής παραγωγής ο αιτητής διέσπειρε το μίσος και εξευτέλιζε τους Εβραίους, συνάγοντας ότι η ριγωτή στολή παρέπεμπε σε Εβραίους κρατουμένους στα στρατόπεδα συγκέντρωσης. Επίσης το ΕΔΑΔ συμπέρανε ότι με τη βράβευση ενός ακαδημαϊκού που αρνήθηκε την ύπαρξη θαλάμων αερίων στα Ναζιστικά στρατόπεδα, ο M’Bala M’Bala αρνήθηκε το Ολοκαύτωμα, πράξη που συνιστά αδίκημα. Το ΕΔΑΔ επισήμανε ότι αυτή η συγκαλυμμένη ρητορική μίσους ήταν εξ ίσου επικίνδυνη όσο μια απερίφραστη ρητορική μίσους. Το ΕΔΑΔ υπέδειξε ότι ο αιτητής έκαμε κατάχρηση του δικαιώματος της ελευθερίας της έκφρασης, γεγονός που αν γινόταν δεκτό θα συνέβαλλε στην καταστροφή των δικαιωμάτων και ελευθεριών της Σύμβασης. Κατά συνέπεια αρνήθηκε την παροχή της προστασίας του Αρθρου 10§1. Στην υπόθεση Leroy v. France, 2 October 2008, το ΕΔΑΔ αρνήθηκε την προστασία του άρθρου 10 στο Βάσκο σκιτσογράφο-γελοιογράφο Denis Leroy, ο οποίος καταδικάστηκε γιατί στις 13 Σεπτεμβρίου, 2001 δημοσίευσε σε έντυπο το οποίο είχε μόνο περιορισμένη κυκλοφορία στη Χώρα των Βάσκων ένα σκίτσο που αναπαριστούσε την επίθεση εναντίον των δίδυμων πύργων στη Νέα Υόρκη, η οποία είχε διενεργηθεί δύο ημέρες νωρίτερα. Κάτω από το σκίτσο υπήρχε η λεζάντα «Εμείς το ονειρευτήκαμε…η Χαμάς το κατάφερε». (παρωδία διαφήμισης: «Εμείς το ονειρευθήκαμε…η Σόνι το κατάφερε» Το ΕΔΑΔ, ασκώντας την κρίση του, προέβη σε ερμηνεία του σκίτσου, αναφέροντας πως τα γεγονότα της 11ης Σεπτεμβρίου έριξαν τον κόσμο στο χάος και ότι το μήνυμά του δεν ήταν απλώς η επίκριση του Αμερικανικού ιμπεριαλισμού, όπως ήταν ο ισχυρισμός του σκιτσογράφου, αλλά υποστήριζε και εξυμνούσε τη βίαιη καταστροφή του και ενθάρρυνε τους αναγνώστες να κρίνουν θετικά μια εγκληματική πράξη. Το δικαστήριο στήριξε την άποψή του στη λεζάντα, κρίνοντας ότι με αυτή ο σκιτσογράφος εξέφρασε ηθική υποστήριξη προς εκείνους που νόμιζε τότε ότι ήταν οι δράστες των επιθέσεων της 11ης Σεπτεμβρίου. (Όπως φάνηκε αργότερα, οι επιθέσεις έγιναν στην πραγματικότητα από την Αλ Γκάϊτα). Περαιτέρω το ΕΔΑΔ ανέφερε ότι με την επιλογή των λέξεων ο σκιτσογράφος σχολίασε με τρόπο που υποδηλούσε ενστερνισμό της βίας που ασκήθηκε εναντίον χιλιάδων πολιτών και έθιξε την αξιοπρέπεια των θυμάτων των επιθέσεων, απορρίπτοντας τη θέση του αιτητή ότι δεν είχε περάσει από το νου του αυτή η πτυχή. Τόνισε ακόμα πως το σκίτσο προσέλαβε ειδική σημασία υπό τις περιστάσεις, γιατί δεν μπορούσαν να παραγνωρισθούν οι επιπτώσεις του μηνύματος του σε μια πολιτικά ευαίσθητη περιοχή, δηλαδή τη Χώρα των Βάσκων. 6 Συμπέρασμα Όπως προκύπτει από τις προαναφερθείσες αποφάσεις αποτελεί επιβεβλημένη πρακτική η εξέταση και αναφορά στις συνθήκες κάτω από τις οποίες εκφέρεται η ρητορική μίσους. Επίσης αποτελεί αναπόσπαστο μέρος του σκεπτικού των αποφάσεων του ΕΔΑΔ η ερμηνεία των επίμαχων πράξεων, δηλώσεων ή δημοσιευμάτων και οι ενδεχόμενες επιπτώσεις υπό τις δεδομένες συνθήκες, δηλαδή αυτό που ονομάζεται «περιρρέουσα ατμόσφαιρα». Δεδομένων των πιο πάνω, θα πρέπει να θεωρηθεί ότι η Επιτροπή ακολούθησε την ορθή πρακτική και κατέληξε στις ορθές αποφάσεις και στις δύο προαναφερθείσες υποθέσεις, αιτιολογώντας επαρκώς κάθε σημείο τους. Η Επιτροπή προτρέπει όσους πραγματικά ενδιαφέρονται να πληροφορηθούν έγκυρα και να σχηματίσουν ορθές αντιλήψεις γύρω από την άσκηση του δικαιώματος της ελευθερίας της έκφρασης και την απαγόρευση της ρητορικής μίσους να μελετήσουν προσεκτικά τη νομική μελέτη, που είναι διαθέσιμη ως παράρτημα αυτής της ανακοίνωσης. 4 Επίσης θεωρεί χρέος της να τονίσει ότι θεωρεί επικίνδυνη την έκφραση επιδερμικών αντιλήψεων, ιδιαίτερα από σώματα του ηγούνται οργανισμών όπως η δημόσια ραδιοτηλεόραση, όταν μάλιστα δεν στηρίζονται και δεν υποστηρίζονται από έγκυρη πληροφόρηση αλλά εδράζονται σε ατάκες του είδους που διατυπώνονται στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Κατοχύρωση του Δικαιώματος της Ελευθερίας της Εκφρασης από την Ευρωπαϊκή Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου και τις Βασικές Ελευθερίες: Αρθρο 10 (1). Κάθε πρόσωπο έχει δικαίωμα στην ελευθερία της έκφρασης. Αυτό το δικαίωμα περιλαμβάνει την ελευθερία της γνώμης, καθώς και της λήψης και μετάδοσης πληροφοριών και ιδεών χωρίς παρέμβαση από δημόσια αρχή και ασχέτως συνόρων. Αρθρο 10 (2). Η ενάσκηση αυτών των ελευθεριών, καθώς συνεπάγεται καθήκοντα και ευθύνες, μπορεί να υπόκειται σε διατυπώσεις, όρους και περιορισμούς ή κυρώσεις εφόσον αυτές περιγράφονται στον νόμο και είναι αναγκαίες σε μια δημοκρατική κοινωνία για λόγους εθνικής ασφάλειας, εδαφικής ακεραιότητας ή δημόσιας ασφάλειας, για την αποτροπή της διατάραξης της τάξης ή του εγκλήματος, για την προστασία της υγείας και των ηθών, για την προστασία της υπόληψης ή των δικαιωμάτων των άλλων, για την αποτροπή της κοινοποίησης πληροφοριών που λήφθηκαν υπό καθεστώς εμπιστευτικότητας, ή για την προστασία του κύρους και της αμεροληψίας της δικαστικής εξουσίας. Αρθρο 17. Τίποτε σε αυτή τη Σύμβαση δεν μπορεί να ερμηνευθεί κατά τρόπο ώστε να επιτρέπει σε ένα Κράτος, ομάδα ή πρόσωπο το δικαίωμα της ενάσκησης δραστηριότητας ή τέλεσης μιας πράξης που αποσκοπεί στην κατάλυση των δικαιωμάτων και ελευθεριών που κατοχυρώνονται εδώ ή στον περιορισμό τους σε έκταση μεγαλύτερη από αυτήν που προβλέπεται από τη Σύμβαση. ------------------------------ Το ΕΔΑΔ, ακολουθεί δύο προσεγγίσεις, όταν ασχολείται με υποθέσεις στις οποίες αντικείμενο είναι η ρητορική μίσους. (α) Την προσέγγιση του αποκλεισμού από την προστασία του δικαιώματος της ελευθερίας της έκφρασης όταν η άσκηση του δικαιώματος αυτού τείνει να ακυρώσει τις βασικές αξίες που καθιερώνει η σύμβαση, όπως η ανοχή, η κοινωνική ειρήνη και η αποφυγή των διακρίσεων. (β) Την προσέγγιση του περιορισμού της προστασίας που παρέχει η Σύμβαση στη βάση των προνοιών του Αρθρου10§2 ------------------------------ Κατάλογος αποφάσεων του ΕΔΑΔ στις οποίες αρνήθηκε την προστασία του άρθρου 10§1 σε υποθέσεις ρητορικής μίσους, στη βάση του αποκλεισμού του άρθρου 17 (α) και στη βάση του περιορισμού του δικαιώματος στη βάση του Αρθρου 102§2 (β). (α). Στην πρώτη περίπτωση εμπίπτουν μερικές χαρακτηριστικές υποθέσεις, όπως Seurot v. France, 18 May 2004, Glimmerveen and Haqenbeek v. the Netherlands, 11 October 1979, Norwood v. the United Kingdom,16 November 2004, Communist Party of Germany v. the Federal Republic of Germany, decision of the European Commission on Human Rights5 of 20 July 1957; B.H, M.W, H.P and G.K. v. Austria (application no. 12774/87), decision of the Commission of 12 October 1989; Nachtmann v. Austria, decision of the Commission of 9 September 1998; Schimanek v. Austria, decision of the Commission of 9 September 1998; Schimanek v. Austria, decision of the Court on the admissibility of 1 February 2000, Hosnik v. Austria, Marais v. France. (β). Στη δεύτερη περίπτωση εμπίπτουν εξ ίσου χαρακτηριστικές περιπτώσεις, όπως Sürek (no.1) v. Turkey.8 July 1999 (Grand Chamber), Gündüz v. Turkey,13 November 2003, Özgür Gündem v. Turkey, 16 Mars, 2000, και Medya FM Reha Radyo ve Iletisim Hizmetleri A. S. v. Turkey, 14 November, 2006. -------------------- Είναι διαθέσιμη ξεχωριστά και στην ιστοσελίδα της Επιτροπής http://www.cmcc.org.cy/press_release_gr.html

ΑΝΑΚΡΙΒΕΣ ΔΗΜΟΣΙΕΥΜΑ ΣΤΟΝ "ΠΟΛΙΤΗ", ΕΠΑΡΚΗΣ ΔΙΟΡΘΩΣΗ

Η Επιτροπή Δημοσιογραφικής Δεοντολογίας εξέτασε παράπονο (16/26/4/201) από το Φλουρέντζο Φλουρέντζου, που διαμένει στην Ελβετία, ότι δημοσίευμα του Διονύση Διονυσίου στον ΠΟΛΙΤΗ στις 27 Μαρτίου, 2016, ήταν ανακριβές και παραπλανητικό. Το δημοσίευμα, υπό τον τίτλο «Δόγμα Κύπρου-Ελλάδος κατά των απατεώνων» αφορούσε, σύμφωνα με το συντάκτη του άρθρου, σε μια κοινή στάση των κυβερνήσεων Κύπρου και Ελλάδας ενάντια στα εγκλήματά διαφθοράς και δίωξης των απατεώνων που εμπλέκονται σε υποθέσεις καταδολίευσης του δημοσίου. Το επίμαχο σημείο ήταν αναφορά στον τέως πρόεδρο Δημήτρη Χριστόφια και στον εκτίοντα ποινή φυλάκισης για το σκάνδαλο της επένδυσης στο ακίνητο της Δρομολαξιάς Βενιζέλο Ζαννέτο. Το άρθρο ανέφερε ότι ανεξάρτητα από «όσα διάφορα και αν του καταμαρτυρούμε στο παρελθόν» για τον Πρόεδρο Νίκο Αναστασιάδη, «για ΠΡΩΤΗ φορά στην ιστορία της Κυπριακής Δημοκρατίας εκδικάζονται υποθέσεις και μπαίνουν απατεώνες στη φυλακή και μάλιστα φίλοι του, όπως ο δήμαρχος Λάρνακας Λουρουτζιάτης» και συνέχισε: «Σκεφτείτε μόνο την αναλογία: Θα έκανε ποτέ κάτι τέτοιο ο Δημήτρης Χριστόφιας; Θα έβαζε τον Ζαννέττο στη φυλακή, ενώ ξέρει και για τις επαύλεις και τις πισίνες και το απέραντο κτήμα στο Λατσί; Όχι μόνο δεν έκανε κάτι, αλλά μετά τη ματσαράγκα στη Δρομολαξιά τον ανέδειξε και πολιτικό κρατούμενο μπαινοβγαίνοντας στη φυλακή για να τον στηρίξει». Ο παραπονούμενος ανέφερε ότι είναι συνδεδεμένος με σχέσεις οικογενειακής φιλίας με την οικογένεια Βενιζέλου Ζαννέτου και αντιλήφθηκε ότι «ο κύριος Διονυσίου δεν σέβεται το δικαίωμα μου για έγκυρη, αντικειμενική και ολοκληρωμένη πληροφόρηση, παραβιάζοντας το πρώτο άρθρο του κώδικα που αναφέρει ότι « Τα Μ.Μ.Ε. μεριμνούν ώστε να μη δημοσιεύονται ανακριβείς, παραπλανητικές, φανταστικές ή διαστρεβλωτικές της αλήθειας ειδήσεις, πληροφορίες ή σχόλια». Και αυτό, όπως ανέφερε, γιατί είναι σε θέση να γνωρίζει ότι ο Βενιζέλος Ζαννέτος «δεν διαθέτει «επαύλεις» με «πισίνες» σε ένα «απέραντο κτήμα» αλλά ένα σπίτι, το οποίο κτίστηκε σε περιουσία η οποία ήταν κληρονομιά της γυναίκας του και το εκμεταλλεύεται σαν τουριστικό υποστατικό ενοικιάζοντας το σε τουρίστες». Ο παραπονούμενος υποστήριξε ότι και αν ο κ. Διονυσίου δεν γνώριζε αυτά τα πράγματα, θα έπρεπε να είχε ελέγξει τα γεγονότα. Επίσης ανέφερε ότι το δικαίωμά του στην ακριβή πληροφόρηση δεν αποκαταστάθηκε επειδή η αναίρεση στην οποία προέβη ο κ. Διονυσίου δεν δημοσιεύθηκε στην ίδια στήλη με το δημοσίευμα. Ο Διονύσης Διονυσίου ανέφερε στην Επιτροπή ότι μετά το δημοσίευμα επικοινώνησε μαζί του η κ. Ζαννέτου, η οποία τον πληροφόρησε ότι το αναφερόμενο στο δημοσίευμα ακίνητο ήταν γραμμένο στο όνομά της και επομένως ήταν ανακριβές ότι ο σύζυγός της διέθετε έπαυλη στο Λατσί. Περαιτέρω ο κ. Διονυσίου ανέφερε ότι αφού διαπίστωσε το λάθος του εξετάζοντας τα πιστοποιητικά ιδιοκτησίας προέβη σε διόρθωση για την ανακρίβεια και επίσης δημοσίευσε απολογία προς την κ. Ζαννέτου στην εφημερίδα Πολίτης στις 10 Απριλίου, 2016, στην προσωπική του στήλη, την οποία και υπέγραψε. Επίσης ανέφερε ότι η κ Ζαννέτου εξέφρασε την ικανοποίησή της και τις ευχαριστίες της για την επανόρθωση. Το κείμενο της διόρθωσης δημοσιεύθηκε κάτω από τοπογραφικό σχέδιο του κτήματος και ανέφερε: «Αδικήσαμε τον Βενιζέλο Ζαννέττο με το σχόλιο της στήλης «Σφαιρικά» κάνοντας αναφορά σε έπαυλη που διαθέτει στο Λατσί. Το κτήμα, βέβαια, και η έπαυλη είναι υπαρκτά, αλλά είχαμε την ευκαιρία τη βδομάδα που πέρασε, ιδίοις όμμασιν, να διαπιστώσουμε ότι παραπληροφορηθήκαμε. Το κτήμα, με βάση τα έγγραφα του Κτηματολογίου που ήρθαν ενώπιόν μας, δεν ανήκει στον κ. Ζαννέττο αλλά στη σύζυγο του, η οποία το κληρονόμησε από τον πατέρα της. Το κτήμα, συγκεκριμένα, αγοράστηκε από τον πατέρα της κ. Ζαννέττου το 1972, το οποίο στη συνέχεια η ίδια κληρονόμησε το 1991 και μαζί με τον σύζυγο της Βενιζέλο το αξιοποίησαν ως τουριστικό κατάλυμα, γι' αυτόν ακριβώς τον λόγο κτίστηκε και η πισίνα. Εν τοιαύτη περιπτώσει και χωρίς κανένα δισταγμό προσφέρουμε στον κ. Ζαννέττο και την οικογένειά του ευθαρσώς και δημόσια την απολογία μας για τη συγκεκριμένη περικοπή του άρθρου που γράψαμε». Η Επιτροπή αποφάσισε ότι υπό το φως των δεδομένων που τέθηκαν ενώπιόν της υπήρξε παραβίαση της πρόνοιας του άρθρου 1 του Κώδικα περί ακρίβειας των πληροφοριών, με τη δημοσίευση ανακριβών πληροφοριών για την κυριότητα του κτήματος. Περαιτέρω η Επιτροπή αποφάσισε ότι τόσο ο δημοσιογράφος όσο και η εφημερίδα επέδειξαν συμμόρφωση προς την πρόνοια του ιδίου άρθρου του Κώδικα, που αναφέρει ότι σε περίπτωση δημοσίευσης ανακριβών πληροφοριών, οι υπεύθυνοι «… χωρούν σε άμεση διόρθωση ή και απολογία». Οι βασικές αρχές που ισχύουν σε περίπτωση επανόρθωσης ανακριβών δημοσιευμάτων είναι ότι το κείμενο πρέπει να είναι ανάλογο με το κείμενο του οποίου επιδιώκεται η διόρθωση, να είναι σε εμφανές σημείο και να δημοσιεύεται, κατά το δυνατό, στην ίδια θέση. Όμως κάθε εφημερίδα ακολουθεί τη δική της πρακτική στο θέμα αυτό και το κατά πόσο η διόρθωση είναι επαρκής κρίνεται από τα δεδομένα κάθε περίπτωσης. Ενώ είναι επιθυμητό κάθε εφημερίδα να έχει συγκεκριμένο χώρο στον οποίο ο αναγνώστης να γνωρίζει ότι δημοσιεύονται επανορθώσεις ανακριβειών, σημασία έχει να μην καταβάλλεται προσπάθεια η διόρθωση να είναι αφανής. Η Επιτροπή αποφάσισε ότι στην προκειμένη περίπτωση ο χώρος δημοσίευσης στην προσωπική στήλη του συντάκτη ήταν εμφανής και δεδομένης της έκτασης, του ύφους και της θέσης στην οποία δημοσιεύθηκε, καθώς και της ικανοποίησης της κ. Ζαννέτου, έκρινε τη διόρθωση και απολογία ως επαρκή.

ΕΠΙΤΡΕΠΤΗ ΕΚΦΡΑΣΗ ΓΝΩΜΗΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΟΡΙΣΜΟ ΓΗΠΕΔΩΝ ΔΙΕΞΑΓΩΓΗΣ ΑΓΩΝΩΝ ΤΟΥ ΑΓΡΟΤΙΚΟΥ ΠΟΔΟΣΦΑΙΡΙΚΟΥ ΠΡΩΤΑΘΛΗΜΑΤΟΣ ΣΤΟΚ

Η Επιτροπή Δημοσιογραφικής Δεοντολογίας εξέτασε παράπονο (15/20/4/2016) από τον Πρόεδρο της ΣΤΟΚ (Συνομοσπονδία Τοπικών Ομοσπονδιών Κύπρου) Μαρίνο Τιμοθέου εναντίον της ιστοσελίδας TOTHEMAONLINE για δημοσίευμα που αναφερόταν στον καθορισμό του γηπέδου για τη διεξαγωγή αγώνα της ημιτελικής φάσης του ποδοσφαιρικού πρωταθλήματος πρωταθλητριών της Συνομοσπονδίας. Το δημοσίευμα αποτελούσε κριτική του γεγονότος ότι το Καλό Χωριό, το γήπεδο του οποίου ορίστηκε για τη διεξαγωγή του αγώνα μεταξύ ΑΕΚ- Κοράκου και Ανόρθωσης Μουταγιάκας για την ημιτελική φάση του πρωταθλήματος πρωταθλητριών του αγροτικού ποδοσφαίρου ήταν το χωριό του παραπονούμενου προέδρου της ΣΤΟΚ. Ανέφερε ότι κάποιοι μπορούσαν να πουν ότι αυτό βόλευε την Α.Ε. Μουτταγιάκας, επειδή το χωριό τους είναι πολύ κοντά στο Καλό Χωριό και ότι θα ταλαιπωρείτο η ομάδα της Κοράκου που είναι πιο μακριά, αλλά το επιλήψιμο στην υπόθεση ήταν ότι ο πρόεδρος της ΣΤΟΚ, Μαρίνος Τιμοθέου, κατάγεται από το Καλό Χωριό. Περαιτέρω ανέφερε: «Κάποιος κάλλιστα μπορεί να τον κατηγορήσει ότι κανονίζει παιχνίδια στο χωριό του για να έχει αυτό έσοδα, αδιαφορώντας για την ταλαιπωρία και τις ισορροπίες, Εμείς δεν έχουμε στοιχεία για να τον κατηγορήσουμε ευθέως για κάτι τέτοιο. Σίγουρα όμως δεν μπορούμε να τον απαλλάξουμε με τίποτα». Το σχόλιο κατέληγε με την παρατήρηση ότι όλα αυτά δεν φαίνεται να απασχολούν ιδιαίτερα τον Μαρίνο Τιμοθέου και ότι ήταν «ψιλά γράμματα» γι’ αυτόν. Το παράπονο ανέφερε ότι ο συντάκτης του σχολίου δεν έκαμε ενδελεχή έρευνα και δεν ζήτησε τη θέση και/ή την άποψη του παραττονούμενου, παραβιάζοντας κατ' αυτό τον τρόπο τις αρχές που διέπουν τον Κώδικα Δημοσιογραφικής Δεοντολογίας. Επίσης ανέφερε ότι με τις αναλήθειές του του άρθρο σκοπό είχε να εκθέσει και δυσφημήσει τον Πρόεδρο της ΣΤΟΚ. Περαιτέρω ανέφερε ότι η έγκριτη δημοσιογραφία προϋποθέτει έρευνα και παρουσίαση γεγονότων αξιόπιστα και αντικειμενικά έχοντας κατά νου και τις δύο όψεις του νομίσματος έτσι ώστε ο αναγνώστης να έχει σφαιρική γνώμη και να μπορεί να βγάλει ασφαλή συμπεράσματα. Ανταποκρινόμενος σε παράκληση της Επιτροπής για πληροφορίες, ανέφερε ότι οι δύο αγώνες της ημιτελικής φάσης του πρωταθλήματος πρωταθλητριών αγροτικού ποδοσφαίρου ορίστηκαν από την Εκτελεστική Επιτροπή της ΣΤΟΚ σε συνεδρία της στις 18/4/2016 και ότι κριτήριο για τον ορισμό των γηπέδων είναι το γήπεδο να βρίσκεται σε μέση απόσταση από την έδρα των ομάδων που θα αναμετρηθούν με σκοπό το μετριασμό της ταλαιπωρίας και κούρασης στους ποδοσφαιριστές που θα αγωνιστούν μετά από το οδικό ταξίδι. Ο Διευθυντής Σύνταξης της ιστοσελίδας Φάνης Μακρίδης, πέραν της γραπτής υποβολής των θέσεων του γραπτώς, ζήτησε και κατέθεσε προφορικά στην Επιτροπή. Ανέφερε ότι το δημοσίευμα αποτελούσε νόμιμη έκφραση γνώμης και κριτική για ένα γεγονός ενδιαφέροντος για τις τοπικές κοινωνίες. Επίσης ανέφερε ότι δεν παρέθεσε οποιαδήποτε γεγονότα τα οποία να χρειάζονταν επιβεβαίωση με επικοινωνία με τον παραπονούμενο και ότι δεν διατύπωσε κατηγορίες αλλά έκαμε ορισμένες επισημάνεις πάνω σε μη αμφισβητούμενα γεγονότα, δηλαδή τον ορισμό του γηπέδου ως ανωτέρω, με στόχο την επικράτηση διαφάνειας. Επίσης ανέφερε πως δεν καταλόγισε στον παραπονούμενο σκοπιμότητα και ότι το πνεύμα του σχολίου του ήταν ότι ο κ. Τιμοθέου θα έπρεπε να προστατεύσει τον εαυτό του. Καταλήγοντας ανέφερε ότι αυτό που ήθελε να πει είναι ότι «η γυναίκα του Καίσαρα πρέπει και να φαίνεται ότι είναι τίμια». Εξ άλλου, ανέφερε πως επανειλημμένα προσπάθησε να πάρει τις απόψεις του παραπονουμένου, με τον οποίο συνομίλησε σε δύο περιπτώσεις σε φιλικό επίπεδο μετά το δημοσίευμα, αλλά εκείνος δεν θέλησε να τις αναφέρει. Σύμφωνα με τον κ. Μακρίδη, ο κ. Τιμοθέου συμφώνησε να διαβιβάσει απόφαση του Δ.Σ. της ΣΤΟΚ που θα λαμβανόταν στην επόμενη συνεδρία της, η οποία θα αναφερόταν στη διαδικασία ορισμού των χώρων διεξαγωγής των αγώνων της ΣΤΟΚ. Από την εξέταση όλων των δεδομένων της υπόθεσης η Επιτροπή κατέληξε στην απόφαση πως το επίμαχο δημοσίευμα αποτελούσε έκφραση γνώμης και όχι παράθεση γεγονότων, ώστε να παρίσταται ανάγκη εξακρίβωσής τους. Το δημοσίευμα σχολίαζε το γεγονός του καθορισμού ενός γηπέδου για τη διεξαγωγή ενώ αγώνα, ανεξάρτητα από τη διαδικασία λήψης της απόφασης και επομένως, ως έκφραση γνώμης, έστω και δεικτική, αποτελούσε δικαίωμα που κατοχυρώνεται από την ελευθερία της έκφρασης. Το άρθρο δεν καταλόγισε οτιδήποτε μεμπτό στον κ. Τιμοθέου αλλά διατύπωνε την άποψη ότι ο πρόεδρος της ΣΤΟΚ θα ήταν δυνατό να επικριθεί πως θέλησε να ευνοήσει το χωριό του με τον ορισμό του γηπέδου του για τη διεξαγωγή ενός ποδοσφαιρικού αγώνα. Παρ’ όλο που κάποιος θα μπορούσε να οδηγηθεί στο συμπέρασμα ότι συνιστούσε κατηγορία για τον κ. Τιμοθέου που τον άφηνε εκτεθειμένο σε υποθέσεις, η Επιτροπή επισημαίνει πως τα άτομα που κατέχουν κάποιο αξίωμα που τους τοποθετεί στη δημόσια σφαίρα πρέπει πάντα να είναι έτοιμα να δεχθούν κριτική, έστω και αν είναι σκληρή και άδικη, ως προς ενέργειές τους στα πλαίσια των αρμοδιοτήτων τους. Πρέπει να σημειωθεί ότι κάτω από το άρθρο δημοσιεύθηκαν 12 σχόλια επισκεπτών, από τα οποία τα 11 επικριτικά για το δημοσίευμα τα οποία δεν αφαιρέθηκαν από την ιστοσελίδα, γεγονός που αποκλείει την ύπαρξη κακής διάθεσης έναντι του παραπονουμένου. Κατά συνέπεια, η Επιτροπή αποφάσισε ότι δεν υπήρξε παραβίαση ούτε της πρόνοιας περί ακρίβειας των πληροφοριών, η οποία επιβάλλει διασταύρωσης και εξακρίβωση των πληροφοριών ούτε της πρόνοιας περί δυσμενών διακρίσεων, η οποία απαγορεύει το διασυρμό. Από τις θέσεις που παρέθεσε ο κ. Μακρίδης, η Επιτροπή είναι ικανοποιημένη ότι προσπάθησε να πάρει έστω και εκ των υστέρων τις απόψεις του παραπονουμένου επί των σχολίων του, με σκοπό τη δημοσίευσή τους, ικανοποιώντας έτσι το αίτημα του Κώδικα για παροχή του δικαιώματος απάντησης. Ο παραπονούμενος επιφυλάχθηκε να αποστείλει επίσημη ανακοίνωση της ΣΤΟΚ. Η Επιτροπή τον παροτρύνει να το πράξει ή με άλλο τρόπο να παραθέσει τις απόψεις του για δημοσίευση, επισημαίνοντας ότι σε ανάλογες περιπτώσεις στις οποίες το επίμαχο αντικείμενο είναι η έκφραση γνώμης, η διαφορά λύνεται πάντα με την άσκηση του δικαιώματος απάντησης, δεδομένου ότι η Επιτροπή δεν είναι δυνατό να τοποθετηθεί επί απόψεων τις οποίες ο καθένας είναι ελεύθερος να εκφράζει.

ΡΑΤΣΙΣΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΞΕΝΟΦΟΒΙΚΕΣ ΑΝΑΦΟΡΕΣ ΣΕ ΣΤΗΛΗ ΣΥΜΒΟΥΛΩΝ

Η Επιτροπή Δημοσιογραφικής Δεοντολογίας εξέτασε παράπονο (5/27/3/2015) από τον κ. Ανδρέα Ηρακλείδη για δημοσίευμα στην ιστοσελίδα City Free Press (http://city.sigmalive.com/article/8388/sexomologiseis-125-tha-poneso-perissotero) το οποίο κατ’ ισχυρισμό προάγει το φυλετικό μίσος. Το δημοσίευμα φέρεται να αποτελεί απάντηση σε νεαρή γυναίκα που παρουσιαζόταν ως φοιτήτρια στην Αγγλία, 21 ετών. Ανέφερε ότι βρισκόταν σε δίλημμα, κατά πόσο θα έπρεπε να προχωρήσει ή όχι σε μια σχέση με ένα άνδρα που ανέφερε ότι ήταν «μαύρος» και επίσης αν θα πονούσε πολύ «επειδή εν να είναι και η πρώτη μου φορά». Η απάντηση, που δόθηκε από άτομο, με το ψευδώνυμο “Tipster”, συμβουλεύει τη φερόμενη ως ερωτούσα να μην προχωρήσει στη σχέση της, αφ’ ενός λόγω «μεγέθους» που θα της προκαλούσε «μια οδυνηρή πρώτη εμπειρία» και αφ’ ετέρου γιατί «μπορεί να σού φαντάζω Κου-Κλούξ Κλαν, αλλά όχι, τούτα τα μαυρόασπρα σενάρια κάπου χαλούν με, όπως χαλούν την κοινωνία μας δαμέσα γενικότερα». Επίσης ανέφερε: «Εν τζιαι εφάν σε τα χρόνια! 21χρονη κοπελίτσα, μόνη, παρθένα ψάχνει Θα έρθει η ώρα σο, φτα΄νει να παραμείνεις χαλαρή και όχι μα απελπισμένη γκόμενα. Οσο το κυνηγάς δεν πρόκειται να συμβεί. Ετσι την παθαίνουν οι πιο πολλές τζιαι μεινίσκουν τελικά, χάσκωντας…» Ο παραπονούμενος ανέφερε πως το δημοσίευμα: Α. Εισηγείται ότι η συνουσία μεταξύ ατόμων διαφορετικών φυλών είναι επίπονη και άρα πρέπει να αποφεύγεται. Β. Διακηρύττει ότι δεν εγκρίνει διαφυλετικές ερωτικές σχέσεις και ότι ούτε η κυπριακή κοινωνία τις εγκρίνει. Γ. Εισηγείται έμμεσα ότι η συνουσία μεταξύ δυο ατόμων με διαφορετικό χρώμα είναι πράξη απελπισίας. Δ. Μειώνει έμμεσα τις τραγικές συνέπειες των πράξεων ρατσιστικών οργανώσεων. Ο υπεύθυνος της διαδικτυακής εφημερίδας CITYFREEPRESS ανέφερε σε τηλεφωνική επικοινωνία του ότι η συντάκτρια του κειμένου για το οποίο υποβλήθηκε το παράπονο δεν μπορούσε να προσέλθει σε συνεδρία υποεπιτροπής για ν παραθέσει τις απόψεις της γιατί θέλει να παραμείνει ανώνυμη. Ανέφερε επίσης ότι το θέμα συζητήθηκε εσωτερικά και εκφράστηκαν κάποιες απόψεις ότι εύλογα θα μπορούσε να θεωρηθεί ότι περιείχε πράγματι αναφορές που θα μπορούσαν να θεωρηθούν επιλήψιμες και πως θα απέστελλε σύντομα και γραπτή απάντηση. Ωστόσο, και παρά τις υπομνήσεις, δε λήφθηκε καμιά απάντηση, γεγονός που η Επιτροπή αποφάσισε ότι συνιστά άρνηση συνεργασίας στη διερεύνηση παραπόνου και κατά συνέπεια παράβαση της σχετικής πρόνοιας του Κώδικα Δημοσιογραφικής Δεοντολογίας με βάση την οποία τα ΜΜΕ και οι δημοσιογράφοι αναλαμβάνουν την υποχρέωση για συνεργασία στη διερεύνηση παραπόνων. Επίσης, ως αποτέλεσμα του γεγονότος ότι η συντάκτρια της απάντησης δεν προσήλθε σε συνεδρία στην οποία κλήθηκε, έμεινε αδιευκρίνιστο το ερώτημα πως συμβαίνει η ερώτηση και η απάντηση να είναι γραμμένες με το ίδιο ύφος και με παρόμοιες γλωσσικές εκφράσεις. Επίσης παρέμεινε αδιευκρίνιστο με ποια προσόντα η “Tipster” παρείχε συμβουλές8 σε ένα σοβαρό θέμα που αφορούσε στην εξέλιξη της προσωπικής ζωής μιας νεαρής γυναίκας και ενδεχομένως θα μπορούσε να επηρεάσει και άλλες αφελείς, εύπιστες ή ανώριμες νεαρές γυναίκες. Επί της ουσίας του παραπόνου, η Επιτροπή αποφάσισε ότι το δημοσίευμα περιείχε ξενοφοβικές και ρατσιστικές αναφορές, κατά παράβαση των προνοιών του άρθρου 12 του Κώδικα η οποία απαγορεύουν δυσμενείς διακρίσεις με βάση τη φυλή, το χρώμα, τη γλώσσα, την εθνική ή κοινωνική προέλευση, την καταγωγή και το προσωπικό καθεστώς. Επίσης αποδέχθηκε τη θέση του παραπονουμένου ότι το ύφος και ο τρόπος αναφοράς στη ρατσιστική οργάνωση Κου Κλουξ Κλαν, μιας από τις πιο βάρβαρες, άγριες και εγκληματικές ρατσιστικές οργανώσεις υποβαθμίζει τις τραγικές συνέπειες των πράξεων της και ανάλογων οργανώσεων. Η Επιτροπή δράττεται της ευκαιρίας να υποδείξει προς τα ΜΜΕ και τους δημοσιογράφους ότι ανάλογες αναφορές όπως οι υπό κρίση ενδεχομένως να συνιστούν και σοβαρά ποινικά αδικήματα με βάση τη σχετική νομοθεσία της Κυπριακής Δημοκρατίας για καταπολέμηση του ρατσισμού.

ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ ΣΤΗΝ ΙΔΙΩΤΙΚΗ ΖΩΗ ΚΑΙ ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ ΠΡΟΣΩΠΙΚΩΝ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ ΓΥΝΑΙΚΑΣ ΑΠΟ ΤΗΛΕΟΠΤΙΚΗ ΕΚΠΟΜΠΗ ΤΟΥ "ΜΕΓΑ"

Η Επιτροπή Δημοσιογραφικής Δεοντολογίας εξέτασε παράπονο (14/12/4/2016) για αισχρό και χυδαίο δημοσίευμα στην ιστοσελίδα newsbomb.com.cy. Ειδικότερα, το παράπονο αναφερόταν σε δημοσίευμα στις 28 Μαρτίου, 2016, το οποίο παρουσίαζε σε φωτογραφία ένα άνδρα να κάνει ή να προσποιείται ότι κάνει σεξ με μια σκυλίτσα. Στο δημοσίευμα ανέφερε ότι προκάλεσε σάλο γνωστός(;) επαγγελματίας αθλητής «ο οποίος είναι ‘τύφλα’ και προσποιείται ότι κάνει σεξ με σκύλο». Η Επιτροπή ζήτησε δύο φορές τις απόψεις της ιστοσελίδας σχετικά με το παράπονο, χωρίς να υπάρξει ανταπόκριση μέσα στις καθορισμένες από τον Κώδικα Δημοσιογραφικής Δεοντολογίας προθεσμίες. Η Επιτροπή αποφάσισε ότι η παράλειψη ανταπόκρισης από μέρους της ιστοσελίδας συνιστούσε παραβίαση της πρόνοιας του Κώδικα Δημοσιογραφικής Δεοντολογίας περί υποχρέωσης των ΜΜΕ να συνεργάζονται μαζί της στη διερεύνηση παραπόνων. Η Επιτροπή εξέτασε το θέμα με βάση τα ενώπιόν της στοιχεία, κυρίως το δημοσίευμα της ιστοσελίδας στο σύνολό του και αποφάσισε ότι συνιστούσε παραβίαση της πρόνοιας του Κώδικα Δημοσιογραφικής Δεοντολογίας περί του ήθους και επαγγελματικού επιπέδου που πρέπει να τηρούν τα ΜΜΕ και οι δημοσιογράφοι. Ο Κώδικας ορίζει ότι «το ήθος, η αξιοπρέπεια και εντιμότητα, η διαγωγή, η συμπεριφορά και το επαγγελματικό επίπεδο των λειτουργών θα πρέπει να είναι της υψηλότερης δυνατής στάθμης. Οι λειτουργοί των ΜΜΕ αποφεύγουν δημοσιεύματα ή μεταδόσεις ή τη χρήση γλώσσας, που με βάση τις επικρατούσες αντιλήψεις, έχουν χυδαίο ή αισχρό περιεχόμενο». Η Επιτροπή έκρινε ότι το η ιστοσελίδα, με το δημοσίευμά της, δεν εξυπηρετούσε κανένα απολύτως σκοπό και δεν συνέβαλλε στη δημόσια συζήτηση θέματος δημοσίου ενδιαφέροντος, δεδομένου ότι η «τύφλα» του φερόμενου γνωστού αθλητή και οι κατ’ ιδίαν χυδαιότητές του δεν αποτελούν γεγονός που χρειάζεται να γνωρίζει κανένας. Η Επιτροπή, λαμβάνοντας υπόψη το γεγονός ότι τις ιστοσελίδες επισκέπτονται και παιδιά ή άτομα που ενοχλούνται από παρόμοια δημοσιεύματα, καλεί όσους εργάζονται σε ιστοσελίδες που παρέχουν γενική πληροφόρηση να έχουν συναίσθηση της ευθύνης τους απέναντι στην κοινωνία και να μη κάνουν κατάχρηση των δυνατοτήτων που παρέχει η τεχνολογία για να διασπείρουν φθοροποιά, αισχρά και ενοχλητικά για τους πολλούς δημοσιεύματα.

ΑΝΕΠΙΤΡΕΠΤΗ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ ΣΤΗΝ ΙΔΙΩΤΙΚΗ ΖΩΗ ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΥ

Η Επιτροπή Δημοσιογραφικής Δεοντολογίας εξέτασε παράπονο (11/17/3/2016) από δημοσιογράφο ότι διάφορες ιστοσελίδες δημοσιοποίησαν αποκλειστικά προσωπική και οικογενειακή του υπόθεση, χωρίς τη δική του συγκατάθεση. Ειδικότερα, ανέφερε ότι η ιστοσελίδα show-biz δημοσίευσε και η ιστοσελίδα celebrity αναδημοσίευσε από την πρώτη, είδηση που αναφερόταν στο χωρισμό του από τη σύζυγό του. Οι προαναφερθείσες ιστοσελίδες δημοσίευσαν επίσης φωτογραφίες του ζεύγους και των δύο κατά μόνας. Η Επιτροπή διαπίστωσε ότι και άλλες ιστοσελίδες στην Κύπρο, όπως όπως η SigmaLive, Cyprusnews, Reporter, καθώς και στην Ελλάδα επίσης αναδημοσίευσαν τις πληροφορίες Ο δημοσιογράφος ανέφερε στο παράπονό του ότι του ήταν πραγματικά ακατανόητο να γράφει ο συντάκτης της είδησης πως ο χωρισμός έγινε μακριά από τα φώτα της δημοσιότητας και με άκρα διακριτικότητα και από την άλλη να δημοσιεύει τις πληροφορίες. Επίσης ανέφερε: «Θεωρώ ότι τέτοιου είδους παρεμβάσεις στη προσωπική ζωή των ανθρώπων και δημοσιοποιήσεις προσωπικών τους στιγμών, χωρίς την έγκριση των εμπλεκομένων, περιπλέκουν την κατάσταση και απομακρύνουν την όποια θετική πιθανή εξέλιξη». Στην παράκληση της Επιτροπής προς τις ιστοσελίδες να παραθέσουν τις απόψεις τους επί του παραπόνου ανταποκρίθηκε μέσω νομικού συμβούλου μόνο η cyprusnews, η οποία ανήκει στο ίδιο συγκρότημα με την showbiz. Στην απάντηση παρατέθηκαν διάφορες αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων ως προς το τι είναι δημόσιο πρόσωπο, με την παρατήρηση ότι τα πολιτικά πρόσωπα πρέπει να έχουν περισσότερη ανεκτικότητα σε δημοσιεύματα που αναφέρονται σ’ αυτά. Ανέφερε επίσης ότι η αρχή αυτή «επεκτείνεται σε κάθε πρόσωπο το οποίο μπορεί να χαρακτηρισθεί δημόσιο πρόσωπο, δηλαδή το πρόσωπο εκείνου που με τις πράξεις του…ή από την ίδια τη θέση του … εισέρχεται στη σφαίρα της ‘δημόσιας κονίστρας΄». Περαιτέρω υποστήριξε πως ο παραπονούμενος, λόγω της ιδιότητας του δημοσιογράφου, είναι δημόσιο πρόσωπο του οποίου υπό προϋποθέσεις, η ιδιωτική ζωή μπορεί να αποτελέσει αντικείμενο συζήτησης. Εξ άλλου, ανέφερε ότι στο δημοσίευμα δεν γινόταν καμία απολύτως κριτική και πρόβαλε τον ισχυρισμό ότι αν έχει εκδοθεί διαζύγιο, τότε υπάρχει δικαστική απόφαση, που με βάση το σύνταγμα εκδόθηκε δημόσια κα επομένως το δημοσίευμα ήταν απολύτως προνομιούχο. Η Επιτροπή εξέτασε το παράπονο υπό το πρίσμα του άρθρου 3 περί ιδιωτικής ζωής, το οποίο προβλέπει ότι: «Η υπόληψη και η ιδιωτική ζωή κάθε προσώπου τυγχάνουν σεβασμού και δεν αποκαλύπτονται στοιχεία προσωπικού χαρακτήρα. Παρεμβάσεις και έρευνες στην ιδιωτική ζωή προσώπων, χωρίς τη συγκατάθεσή τους, περιλαμβανομένης της λήψης φωτογραφιών προσώπων χωρίς τη γνώση ή συγκατάθεσής τους - εκτός εάν εμπλέκονται σε γεγονότα ή καταστάσεις που συνιστούν είδηση γενικότερου ενδιαφέροντος- ή σε ιδιωτική περιουσία, καθώς και η εξασφάλιση πληροφοριών με μηχανισμούς υποκλοπής ή μακράς φωτογράφησης είναι γενικά απαράδεκτες, η δε δημοσιοποίησή τους μπορεί να δικαιολογηθεί μόνο σε εξαιρετικές περιπτώσεις και αποκλειστικά προς το δημόσιο συμφέρον». Η Επιτροπή μελέτησε προσεκτικά τη θέση ότι αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων επιτρέπουν την παρέμβαση στην προσωπική και οικογενειακή κατάσταση προσώπων που βρίσκονται στη λεγόμενη δημόσια κονίστρα. Ανεξάρτητα από τις νομικές τοποθετήσεις, ο κανόνας που ισχύει είναι ότι τα ΜΜΕ μπορούν να ασχολούνται με την προσωπική ή οικογενειακή ζωή δημοσίων προσώπων μόνον όταν αυτή έχει άμεση σχέση με το αξίωμα, το λειτούργημα ή τις θέσεις που δημοσίως υποστηρίζουν. Καθοδηγητικός κανόνας για την Επιτροπή είναι η απόφαση του ΕΔΑΔ στην υπόθεση της Πριγκίπισσας Καρολίνας του Μονακό, στην οποία έκρινε ότι και τα δημόσια πρόσωπα έχουν δικαίωμα στην ιδιωτική ζωή, όπως για παράδειγμα να μη δημοσιεύονται φωτογραφίες σε ιδιωτικές ή οικογενειακές στιγμές. Στην ίδια υπόθεση το Δικαστήριο έθεσε ως κριτήριο για το επιτρεπτό της δημοσίευσης ή μη φωτογραφιών ή κειμένων σε σχέση με δημόσια πρόσωπα το κατά πόσο η δημοσιοποίηση έχει σκοπό να συμβάλει στη δημόσια συζήτηση επί θέματος δημοσίου ενδιαφέροντος. Το δικαστήριο θεώρησε ότι οι ιδιωτικές στιγμές της Καρολίνας του Μονακό δεν ανήκαν στις περιπτώσεις στις οποίες η δημοσιοποίησή τους θα συνέβαλλε στη συζήτηση θέματος δημοσίου ενδιαφέροντος. (Λεπτομέρειες: http://www.cmcc.org.cy/Cyprus_AIPCE.html#More_Carolina_Case ) Η Επιτροπή αποφάσισε ότι κάθε πρόσωπο που είναι γνωστό ευρύτερα στο κοινό δεν καθίσταται αυτομάτως δημόσιο πρόσωπο ώστε να δικαιολογείται οποιοσδήποτε να ασχολείται με την ιδιωτική του ζωή. Δημόσιο πρόσωπο, με βάση τις ισχύουσες αντιλήψεις, είναι το πρόσωπο του οποίου η ζωή, οι πράξεις και η συμπεριφορά αποτελούν το επίκεντρο έντονου δημόσιου ενδιαφέροντος, δηλαδή το πρόσωπο που είναι αρκούντως γνωστό ή διάσημο, όπως κυβερνητικοί επίσημοι, πολιτικοί, διασημότητες, ηθοποιοί, αθλητές με φήμη, ή το πρόσωπο το ίδιο προβάλλεται δημοσίως με την έκφραση γνώμης για θέματα δημοσίου ενδιαφέροντος ή απλώς εσκεμμένα και φορτικά προβάλλει τον εαυτό του δημοσίως, χάριν της προβολής. Η Επιτροπή δεν θεωρεί ότι ένας επαγγελματίας δημοσιογράφος είναι δημόσιο πρόσωπο επειδή το επάγγελμά του του επιβάλλει να εμφανίζεται δημόσια, ώστε να δικαιολογείται αναφορά στην ιδιωτική και οικογενειακή του κατάσταση, ούτε και η οικογενειακή του κατάσταση βρίσκεται σε συνάφεια ή σχέση με την εργασία του. Αν ίσχυε κάτι τέτοιο, τότε κατ’ αναλογία και άλλοι γνωστοί επαγγελματίες, για παράδειγμα γνωστοί δικηγόροι, γιατροί, αρχιτέκτονες η επιχειρηματίες θα μπορούσαν να καταταγούν μεταξύ των δημοσίων προσώπων και η ιδιωτικής τους ζωή θα μπορούσε να αποτελεί αντικείμενο δημόσιας περιέργειας ή συζήτησης. Ο παραπονούμενος, ως δημοσιογράφος της τηλεόρασης δεν διαφέρει καθόλου από ένα δημοσιογράφο του γραπτού λόγου ή του ραδιοφώνου, πέραν του ότι για να κάμει τη δουλειά του είναι υποχρεωμένο να εμφανίζεται από την τηλεόραση. Αυτό όμως δεν τον καθιστά δημόσιο πρόσωπο, ώστε η ιδιωτική του ζωή να μπορεί να είναι αντικείμενο δημόσιας περιέργειας και σχολιασμού ή το κοινό να έχει συμφέρον ή δικαίωμα να γνωρίζει για την ιδιωτική του ζωή. Η Επιτροπή θεωρεί και τονίζει ότι άλλο είναι το συμφέρον των πολιτών να γνωρίζουν τι κάνουν και πως συμπεριφέρονται δημόσια άτομα όταν η συμπεριφορά αυτή έχει άμεση συνάφεια με τη θέση, το λειτούργημα ή τα αξίωμα που κατέχουν και άλλο η δημόσια περιέργεια που πηγάζει από κουτσομπολίστικη διάθεση. Ακόμα και αν γινόταν δεκτό ότι ο παραπονούμενος είναι δημόσιο πρόσωπο με την έννοια που αναφέρθηκε πιο πάνω, που δεν είναι, ο χωρισμός από τη σύζυγο του δεν έχει καμιά σχέση με το επάγγελμά του και πώς το ασκεί και επομένως το κοινό δεν έχει έννομο δικαίωμα να γνωρίζει την οικογενειακή του κατάσταση. Εξ άλλου, η Επιτροπή αποφάσισε ότι η μη άσκηση κριτικής για το χωρισμό του παραπονούμενου, την οποία επικαλέστηκε η cyprusnews δεν μεταβάλλει την κατάσταση όσον αφορά στην παρέμβαση στην ιδιωτική και οικογενειακή του ζωή και κατάσταση. Ούτε μπορούν να ληφθούν υπόψη υποθέσεις ή εικασίες κατά πόσο εκδόθηκε δικαστικό διαζύγιο ή όχι και αν έγιναν δημόσιες ακροάσεις και επομένως δεν μπορεί να ευσταθήσει η επίκληση της δημοσιοποίησης δικαστικής απόφασης. Ακόμα και αν υπήρχε δικαστική διαδικασία, δεν δικαιολογείται η παρέμβαση στην ιδιωτική ζωή του παραπονουμένου. Και σε άλλες περιπτώσεις γίνονται δημόσιες δικαστικές ακροάσεις για θέματα με τα οποία κατά κανόνα είναι ανεπίτρεπτο να ασχολούνται οι δημοσιογράφοι και τα ΜΜΕ, όπως για παράδειγμα η δημοσιοποίηση αυτοκτονιών. Η Επιτροπή επίσης αποφάσισε ότι, εν όψει τον στοιχείων που κατέχει, είναι ανακριβής ο ισχυρισμό ότι η ιστοσελίδα cyprusnews δε δημοσίευσε την είδηση, αλλά μόνο συνδέσμους ως μηχανή αναζήτησης. Στις 16 Μαρτίου, 2013, δημοσιεύθηκε ο τίτλος «Χώρισαν ***-***» και σύνδεσμος που παρέπεμπε σε τουλάχιστο δύο ιστοσελίδες που είχαν δημοσιεύσει την είδηση. Η αναδημοσίευση ή παραπομπή στην είδηση συνιστά παραβίαση της ιδιωτικής ζωής, και είναι περισσότερο σοβαρή από την πρώτη δημοσίευση, γιατί καθιστά ένα γεγονός ευρύτερα γνωστό. Με βάση τα ανωτέρω, η Επιτροπή κατέληξε στην απόφαση ότι η δημοσίευση είδησης για το χωρισμό του παραπονουμένου από τη σύζυγό του συνιστούσε παραβίαση των προνοιών του άρθρου 11 του Κώδικα Δημοσιογραφικής Δεοντολογίας που καθιστά ανεπίτρεπτη την παρέμβαση στην ιδιωτική ζωή και την αποκάλυψη προσωπικών δεδομένων. Περαιτέρω, η Επιτροπή αποφάσισε ότι η αναφορά στο χωρισμό του ζεύγους αντανακλά στα παιδιά, αποκαλύπτοντας δεδομένα που αφορούν στην ιδιωτική τους ζωή και κατά συνέπεια παραβίαση του ίδιου άρθρου του Κώδικα σε σχέση και με τα παιδιά.

ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑΣ ΠΟΥ ΛΗΦΘΗΚΕ ΑΠΟ ΤΟ FACEBOOK ΧΩΡΙΣ ΝΑ ΖΗΤΗΘΕΙ Η ΑΔΕΙΑ Ή ΝΑ ΑΝΑΦΘΕΡΘΕΙ ΤΟ ΟΝΟΜΑ ΤΟΥ ΔΗΜΙΟΥΡΓΟΥ

Η Επιτροπή Δημοσιογραφικής Δεοντολογίας εξέτασε παράπονο (7/22/2/2016) από τον Αλβίνο Βασιλειάδη εναντίον της δημοσιογραφικής ιστοσελίδας TOTHEMAONLINE και της δημοσιογράφου Χριστιάνας Τσαγκάρη για δημοσίευση, στο πλαίσιο ρεπορτάζ για τα πρώτα χιόνια, την 1η Ιανουαρίου, 2016, φωτογραφίας χιονισμένου τοπίου στην κοινότητα Κυπερούντας, την οποία πήρε ο ίδιος, χωρίς τη συγκατάθεσή του. Ανέφερε επίσης ότι δημοσιεύθηκαν και φωτογραφίες άλλων, μεταξύ των οποίων και του Γενικού Ελεγκτή Οδυσσέα Μιχαηλίδη, προσθέτοντας ότι «προφανώς δεν θα είναι ούτε εις γνώση αυτών». Στο ρεπορτάζ δημοσιεύθηκαν συνολικά 12 φωτογραφίες από διάφορες περιοχές στις οποίες είχε χιονίσει, που ενδεχομένως να είχαν αναρτηθεί από χρήστες σελίδων κοινωνικής δικτύωσης, Facebook και άλλες, στους προσωπικούς τους λογαριασμούς. Παραθέτοντας τις απόψεις της ιστοσελίδας ενώπιον της Επιτροπής, ο διευθυντής σύνταξης Φάνης Μακρίδης ανέφερε ότι μόλις ο κ. Βασιλειάδης κοινοποίησε το παράπονό για τη χρησιμοποίηση της φωτογραφίας στη δημοσιογράφο Χριστιάνα Τσαγκάρη έδωσε οδηγίες και η φωτογραφία αφαιρέθηκε αμέσως. Παράλληλα, η δημοσιογράφος απολογήθηκε προς τον παραπονούμενο για τη χρήση της φωτογραφίας χωρίς την προηγούμενη συγκατάθεσή του. Με βάση τα ενώπιόν της στοιχεία, η Επιτροπή διαπίστωσε ότι η φωτογραφία στην οποία αναφέρεται ο παραπονούμενος λήφθηκε από τον προσωπικό του λογαριασμό στο Facebook και δημοσιεύθηκε ως μέρος ρεπορτάζ για τα πρώτα χρόνια του χρόνου στην ιστοσελίδα tothemaonline. Ο Κώδικας Δημοσιογραφικής Δεοντολογίας, άρθρο 7, περί πνευματικής ιδιοκτησίας, προβλέπει ότι «τα Μ.Μ.Ε. και οι λειτουργοί σέβονται και εφαρμόζουν το εκάστοτε ισχύον Δίκαιο και συμβάσεις που αφορούν στην προστασία της πνευματικής ιδιοκτησίας. Εκεί που επιτρέπεται, η αναδημοσίευση από άλλη πηγή γίνεται με σεβασμό προς το συγγραφέα/δημιουργό ή τον ιδιοκτήτη. Τα Μ.Μ.Ε. και οι λειτουργοί των υποχρεούνται να αναφέρουν την προέλευση». Με βάση την πρόνοια αυτή η Επιτροπή έχει εκδώσει εκτεταμένες αποφάσεις ύστερα από παράπονα στις οποίες καταγράφονται οι προϋποθέσεις υπό τις οποίες δημοσιογράφοι αναδημοσιεύουν κείμενα ή παραθέτουν αποσπάσματα από πνευματικά έργα άλλων. (Ιδε υποθέσεις 24/2013, 4/2014, 14/2014, 12/2015 στην ηλεκτρονική διεύθυνση http://www.cmcc.org.cy/Decisions/Decisions.html ) Η παρούσα περίπτωση περιπλέκεται από το γεγονός ότι η εμφάνιση των διαδικτυακών ΜΜΕ και των σελίδων κοινωνικής δικτύωσης έχει καταστήσει πολύ πιο διαδεδομένη και εν πολλοίς ανεξέλεγκτη τη χρήση πνευματικής δημιουργίας τρίτων και κατά συνέπεια στη δημιουργία σύγχυσης ως προς την έκταση της προστασίας των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας και στην παραβίαση των δικαιωμάτων αυτών. Οσον αφορά στο Facebook, ισχύουν διάφοροι κανόνες όσον αφορά στην ορατότητα κειμένων ή φωτογραφιών, αναλόγως αν ο χρήσης επιτρέπει οι αναρτήσεις του να είναι ορατές μόνον από τον ίδιο, τους φίλους του, τους φίλους των φίλων του, από ορισμένα άτομα ή ομάδες ή από όλους τους χρήστες. Επομένως κείμενα ή φωτογραφίες που αναρτώνται σε προσωπικούς λογαριασμούς στο Facebook προορίζονται για εκείνους στους οποίους ο ιδιοκτήτης του λογαριασμού έχει δώσει άδεια θέασης. Ακόμη και όταν επιτρέπεται οι αναρτήσεις να είναι ορατές από όλους, αυτές εξ ορισμού προορίζονται για τους επισκέπτες του Facebook και μόνο και δεν σημαίνει ότι επιτρέπεται η άνευ ετέρου χρήση τους από τα ΜΜΕ και τους δημοσιογράφους. Κατά συνέπεια, η Επιτροπή αποφάσισε ότι, προκειμένου να τηρούνται οι πρόνοιες του Κώδικα περί πνευματικής ιδιοκτησίας, οι δημοσιογράφοι οφείλουν προτού χρησιμοποιήσουν κείμενα ή φωτογραφίες που έχουν αναρτηθεί δημόσια σε προσωπικούς λογαριασμούς θα πρέπει απαραιτήτως, εκεί όπου είναι δυνατό, να λαμβάνουν την άδεια του ιδιοκτήτη. Αυτό προκύπτει από την πρόνοια του Κώδικα ότι «…η αναδημοσίευση από άλλη πηγή γίνεται με σεβασμό προς το συγγραφέα/δημιουργό ή τον ιδιοκτήτη». Περαιτέρω, το άρθρο 7 προβλέπει ότι «τα Μ.Μ.Ε. και οι λειτουργοί των υποχρεούνται να αναφέρουν την προέλευση», γεγονός που σημαίνει πως ακόμα και όταν έχει ληφθεί άδεια, ή σε περιπτώσεις που δεν χρειάζεται, (για παράδειγμα όταν πρόκειται για αναφορά σε απόσπασμα άρθρου ή λογοτεχνικού έργου ή για φωτογραφίες που έχουν χρησιμοποιηθεί προηγουμένως ευρέως) οι δημοσιογράφοι και τα ΜΜΕ έχουν υποχρέωση να αναφέρουν την πηγή, όταν είναι γνωστή. Η Επιτροπή αποφάσισε ότι υπήρξε παραβίαση των προνοιών του Κώδικα ως αναφέρθηκε ανωτέρω, η οποία ήρθη με την αφαίρεση της φωτογραφίας και την απολογία της δημοσιογράφου. Η Επιτροπή εξέφρασε την ευαρέσκειά της για την άμεση άρση της παραβίασης καθώς και την απολογία τα δημοσιογράφου, σε συμμόρφωση προς τις απαιτήσεις της δημοσιογραφικής δεοντολογίας.

ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΣ ΚΑΝΝΙΒΑΛΙΣΜΟΣ ΣΕ ΒΑΡΟΣ ΤΗΛΕΠΑΡΟΥΣΙΑΣΤΗ ΜΕ ΤΗΝ ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ ΣΤΟΙΧΕΩΝ ΠΟΥ ΑΦΟΡΟΥΣΑΝ ΣΤΗΝ ΙΔΙΩΤΙΚΗ ΤΟΥ ΖΩΗ

Η Επιτροπή Δημοσιογραφικής Δεοντολογίας εξέτασε παράπονο (8/4/3/2016) από τη δημοσιογράφο Τώνια Σταυρινού για δημοσίευση είδησης σε δύο ιστοσελίδες, στην οποία αναφερόταν ότι τηλεπαρουσιαστής απολύθηκε από τον τηλεοπτικό σταθμό στον οποίο εργαζόταν, ύστερα από τη δημοσιοποίηση δύο βίντεο τα οποία τον παρουσίαζαν σε πολύ προσωπικές στιγμές. Το παράπονο ανέφερε ότι το δημοσίευμα συνιστούσε «σοβαρή παραβίαση προσωπικών δεδομένων ενός ανθρώπου, που λόγω της φύσης της εργασίας του αποτέλεσε αντικείμενο χυδαίας επίθεσης για ένα πολύ προσωπικό του βίντεο που διέρρευσε κακόβουλα». Το παράπονο αφορούσε σε δημοσίευμα στην ιστοσελίδα famous-news.com.cy στις 2/4/2016 και στην ιστοσελίδα larnakaonline, η οποία ανάρτησε το δημοσίευμα την επομένη, αναφέροντας ως πηγή την πρώτη ιστοσελίδα. Η Γραμματεία υπέδειξε προφορικά σε αρμόδιο δημοσιογράφο-μέτοχο στη larnakaonline ότι η είδηση αποκάλυπτε αυστηρώς προσωπικά δεδομένα και παραβίαζε την ιδιωτική ζωή ενός ατόμου και υπέβαλε παράκληση να αφαιρεθεί η είδηση. Ο δημοσιογράφος απάντησε ότι η εφημερίδα δεν δημοσίευσε τίποτε, αλλά απλώς αναδημοσίευσε πληροφορίες από τη famous-news, εννοώντας ότι δεν είχε ευθύνη για την είδηση. Στη famous-news στάληκε από τη Γραμματεία επιστολή με ηλεκτρονικό ταχυδρομείο στις 4 Μαρτίου, 2015, με τη επισήμανση ότι το δημοσίευμα συνιστούσε προφανή παραβίαση των προνοιών του Κώδικα Δημοσιογραφικής Δεοντολογίας περί σεβασμού της ιδιωτικής ζωής και προσωπικών δεδομένων, καθώς και δημοσίευσης πληροφοριών που ήταν αποτέλεσμα υποκλοπής. Η ιστοσελίδα απάντησε ότι η ανάρτηση της είδησης οφειλόταν σε απειρία των δημοσιογράφων της και σε άγνοια του Κώδικα Δημοσιογραφικής Δεοντολογίας και ζήτησε να ενημερωθεί για το περιεχόμενό του. Επίσης ανέφερε ότι αφαίρεσε αμέσως την είδηση. Η Επιτροπή εξέφρασε ευαρέσκεια για το γεγονός ότι η famous-news αναγνώρισε το λάθος και αφαίρεσε το κείμενο και τη φωτογραφία, καθώς και για το γεγονός ότι ζήτησε ενημέρωση για τον Κώδικα Δημοσιογραφικής Δεοντολογίας. Επί της ουσίας του παραπόνου, η Επιτροπή αποφάσισε ότι και στις δύο περιπτώσεις υπήρξε παραβίαση του άρθρου 3 του Κώδικα Δημοσιογραφικής Δεοντολογίας, το οποίο προβλέπει ότι: «Η υπόληψη και η ιδιωτική ζωή κάθε προσώπου τυγχάνουν σεβασμού και δεν αποκαλύπτονται στοιχεία προσωπικού χαρακτήρα. Παρεμβάσεις και έρευνες στην ιδιωτική ζωή προσώπων, χωρίς τη συγκατάθεσή τους, περιλαμβανομένης της λήψης φωτογραφιών προσώπων χωρίς τη γνώση ή συγκατάθεσής τους - εκτός εάν εμπλέκονται σε γεγονότα ή καταστάσεις που συνιστούν είδηση γενικότερου ενδιαφέροντος- ή σε ιδιωτική περιουσία, καθώς και η εξασφάλιση πληροφοριών με μηχανισμούς υποκλοπής ή μακράς φωτογράφησης είναι γενικά απαράδεκτες, η δε δημοσιοποίησή τους μπορεί να δικαιολογηθεί μόνο σε εξαιρετικές περιπτώσεις και αποκλειστικά προς το δημόσιο συμφέρον». Οι εξαιρέσεις του δημοσίου συμφέροντος αφορούν στην προστασία της δημόσιας ασφάλειας και υγείας, στην προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, στην ανίχνευση εγκλήματος και στην παρεμπόδιση παραπλάνησης του κοινού ως αποτέλεσμα πράξεων ή δηλώσεων. Επίσης αποφάσισε ότι η δημοσίευση των πληροφοριών συνιστούσε διασυρμό κατά παράβαση της πρόνοιας του άρθρου 12 περί δυσμενών διακρίσεων λόγω οποιωνδήποτε χαρακτηριστικών προσωπικού χαρακτήρα, το οποίο επίσης θεωρεί ως ανεπίτρεπτο το χλευασμό, τη διαπόμπευση και το διασυρμός ατόμων ή ομάδων. Η Επιτροπή αποφάσισε περαιτέρω ότι υπήρξε παραβίαση της πρόνοιας περί απόκτησης πληροφοριών, δεδομένου ότι δημοσιεύθηκε σύνδεσμος σε βίντεο και περιγραφή του περιεχομένου του βίντεο, του οποίου η απόκτηση έγινε υπό συνθήκες που συνιστούσαν υποκλοπή, κατά παράβαση των πιο κάτω προνοιών του άρθρου 6: «Οι λειτουργοί γενικά δεν πρέπει να επιχειρούν να εξασφαλίσουν, οι ίδιοι ή μέσω τρίτων, πληροφορίες ή εικόνες/φωτογραφίες με ψευδείς παραστάσεις ή με άλλο δόλιο τρόπο. Με εξαίρεση την εξυπηρέτηση του δημοσίου συμφέροντος, έγγραφα και εικόνες/φωτογραφίες μπορούν να λαμβάνονται μόνο με τη συγκατάθεση του ιδιοκτήτη τους. Οι λειτουργοί δεν αποκτούν, ούτε προσπαθούν να αποκτήσουν, πληροφορίες ή εικόνες/φωτογραφίες με εκφοβισμό ή εκβιασμό». Η Επιτροπή θεωρεί χρήσιμο να επισημάνει προς όλους ότι η παρέμβαση στην ιδιωτική ζωή οποιουδήποτε είναι ανεπίτρεπτη, ακόμη και όταν πρόκειται για δημόσια πρόσωπα, εκτός αν η παρέμβαση αφορά σε θέμα που έχει άμεση σχέση με το αξίωμα, τα καθήκοντα και τις απόψεις που δημοσίως εκφράζουν. Περεταίρω, η Επιτροπή εξέφρασε την ανησυχία της για συχνά κρούσματα παρέμβασης στην ιδιωτική ζωή, πέραν της παρούσης υπόθεσης, που ισοδυναμούν με κοινωνικό κανιβαλισμό και απευθύνει έκκληση προς όλους να είναι προσεκτικοί όταν αναφορές τους σε πρόσωπα είναι δυνατό να οδηγήσουν στην ταυτότητα τρίτων και να παραβιάζουν την ιδιωτική ζωή ή προσωπικά τους δεδομένα. Η Επιτροπή επιθυμεί να εκφράσει την ευαρέσκεια της για την ευαισθησία που επέδειξε η δημοσιογράφος Τώνια Σταυρινού για την παραβίαση της ιδιωτικής ζωής ενός τρίτου, πράγμα που είχε πράξει και σε μια προηγούμενη ανάλογη περίπτωση.

ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ ΣΤΗΝ ΙΔΙΩΤΙΚΗ ΖΩΗ ΚΑΙ ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ ΠΡΟΣΩΠΙΚΩΝ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ ΓΥΝΑΙΚΑΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΠΑΙΔΙΟΥ ΤΗΣ ΜΕΣΩ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑΣ

Η Επιτροπή Δημοσιογραφικής Δεοντολογίας εξέτασε παράπονο (10/8/2/2016) από γυναίκα εναντίον της εφημερίδας ΣΗΜΕΡΙΝΗ και του δημοσιογράφου Μάριου Δημητρίου για αποκάλυψη προσωπικών στοιχείων της ίδιας και του παιδιού της. Το παράπονο αναφερόταν σε δημοσίευμα του Μάριου Δημητρίου στη «Σημερινή», στις 17/2/2016, κάτω από τον τίτλο «Δυο ξένοι στο πάρκο» σχετικά με την περίπτωση δύο ατόμων, γονέων του εν διαστάσει συζύγου της παραπονουμένης, τους οποίους συνάντησε σε ένα μικρό πάρκο στο οποίο ο εν διαστάσει σύζυγος της οργάνωσε πάρτι γενεθλίων για να προβάλει δημοσίως το γεγονός ότι έχει αποξενωθεί από το παιδί του. Το άρθρο συνοδευόταν από φωτογραφία των δύο ατόμω ενώ κα΄θονταν σε παγκάκι στο πάρκο. Ο Μάριος Δημητρίου έγραψε ανάμεσα σε άλλα ότι τα δύο άτομα που εμφανίζονταν στη φωτογραφία πήγαν εκεί για τα γενέθλια του εγγονού τους, που είχαν να δουν 22 μήνες, αναφέροντας ότι «κάποιοι αποξενώνουν από τα παιδιά όχι μόνο τον πατέρα ή τη μητέρα, αλλά και όλη την οικογένεια του αποξενωμένου γονιού». Ο Μάριος Δημητρίου παρέθεσε τις απόψεις του εκφράζοντας έκπληξη για το παράπονο, αναφέροντας ότι δεν κατονόμασε την παραπονούμενη. Στην απάντησή του προς την Επιτροπή ανέφερε: «Να αναφέρω αρχικά ότι λυπάμαι πραγματικά για την αναστάτωση που πέρα από κάθε πρόθεσή μου, προκάλεσε στην κυρία *** το άρθρο, το οποίο γράφτηκε με σεβασμό προς την υπόληψη και την ιδιωτική της ζωή, αλλά και προς τα στοιχειώδη δικαιώματα του ανήλικου παιδιού της και με κίνητρο την εξυπηρέτηση του συμφέροντος του παιδιού, όπως προνοεί και ο Κώδικας Δημοσιογραφικής Δεοντολογίας. Θέμα του άρθρου είναι τα επώδυνα συναισθήματα ενός ζεύγους συνταξιούχων, που τυγχάνει να είναι οι γονείς του εν διαστάσει συζύγου της κυρίας ***, λόγω της αποξένωσής τους από το (...) εγγονάκι τους. Να διευκρινίσω ότι πριν συνομιλήσω μαζί τους, δεν τους γνώριζα, όπως δεν γνώριζα την κυρία *** και τον πρώην σύζυγό της». Ανέφερε ότι το δημοσίευμα επικεντρωνόταν στην έκκληση τους για αποκατάσταση της επικοινωνίας με το εγγονάκι τους και πρόσθεσε ότι το άρθρο του δεν περιείχε κανένα προσβλητικό ή άλλο χαρακτηρισμό προς οποιονδήποτε και δεν είχε κουτσομπολίστικο χαρακτήρα. Πρόσθεσε πως δεν ήταν τυχαίο, ή αποσπασματικό, αλλά αποτελούσε συνέχεια μιας σειράς περισσότερων από δέκα ρεπορτάζ, τα οποία επισύναψε, αλλά και άρθρων του για το κοινωνικό πρόβλημα της γονικής αποξένωσης, που κατά την περίοδο εκείνη βρισκόταν στο επίκεντο συζυτήσεων στα ΜΜΕ και ακόμα πιο έντονα, στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, μετά και την ίδρυση Ομάδας γονιών κατά της γονικής αποξένωσης. Περαιτέρω ανέφερε πως η γονική αποξένωση, ως αποτέλεσμα του χωρισμού των συζύγων, απασχολεί έντονα χιλιάδες χωρισμένα ζευγάρια και τους στενούς συγγενείς τους, το Γραφείο της Επιτρόπου Προστασίας των Δικαιωμάτων του Παιδιού, το Οικογενειακό Δικαστήριο, την Αστυνομία, τις αρμόδιες κρατικές υπηρεσίες, τους ψυχολόγους και τους κοινωνιολόγους, αλλά και τον νομικό και τον πολιτικό κόσμο της Κύπρου και συζητήθηκε στην Επιτροπή Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων της Βουλής, δύο φορές το τελευταίο διάστημα - τον Ιούλιο 2015 και τον Δεκέμβριο 2015 – ενώ συνεχίζει να βρίσκεται υπό συζήτηση στη Βουλή. Εξ άλλου, ανέφερε πως η περίπτωση του άρθρου του δεν είχε καμιά σχέση με το παράπονο που αφορούσε σε εκπομπή τηλεοπτικού σταθμού, για την οποία υποβλήθηκε επίσης παράπονο (υπόθεση 9/2016). Η Επιτροπή διαπίστωσε ότι το άρθρο ήταν γραμμένο με λεπτότητα και με σεβασμό προς όσους αντιμετωπίζουν το πρόβλημα της αποξένωσης από τα παιδιά τους ή τα εγγόνια τους. Η Επιτροπή εξέφρασε επίσης την ευαρέσκειά της για το γεγονός ότι ο Μάριος Δημητρίου επέδειξε, όπως πάντοτε, προθυμία συνεργασίας και υποβοήθησης του έργου της εξέτασης του παραπόνου. Εξ άλλου, διαπίστωσε ότι ότι γράφοντάς το επίμαχο άρθρο, ο Μάριος Δημητρίου δεν είχε πρόθεση να θίξει είτε την παραπονούμενη είτε να βλάψει το παιδί της. Ωστόσο, η Επιτροπή διαπίστωσε ότι ανεξάρτητα από τις ευγενείς προθέσεις του δημοσιογράφου, παραμένει το γεγονός ότι το δημοσίευμα θα ήταν δυνατό να οδηγήσει στην αποκάλυψη της ταυτότητας της παραπονούμενης, λόγω της δημοσίευσης της φωτογραφίας του ζεύγους που παραπονέθηκε ότι είχε αποξενωθεί από του εγγονάκι τους, δεδομένου ότι είναι βέβαιο πως υπάρχουν άνθρωποι που γνωρίζουν το ζευγάρι και επομένως θα μπορούσε να αναμένεται ότι θα αναγνώριζαν τον πατέρα του παιδιού και συνεπώς και την εν διαστάσει συζύγου του και του παιδιού. Για να υπάρξει αναγνώριση δεν χρειάζεται να γίνει από πολλούς. Η αναγνώριση συντελείται έστω και αν ένας μόνο συγγενής, φίλος, γείτονας ή γνωστός στο περιβάλλον της μητέρας είτε στη γειτονιά είτε στην εργασία αναγνωρίσει την ίδια και το παιδί και επομένως παραβιάζονται οι πρόνοιες του Κώδικα περί ιδιωτικής ζωής και μη αποκάλυψης προσωπικών δεδομένων. Επίσης πρέπει να τονισθεί ότι δεν είναι ανάγκη η αναγνώριση να γίνει από ένα ευρύτερο κύκλο ανθρώπων και ότι η αναγνώριση έχει μεγαλύτερη σημασία όταν πραγματώνεται από ανθρώπους του στενού περιβάλλοντος ενός προσώπου παρά από ένα σύνολο αγνώστων. Υπό το φως των ανωτέρω διαπιστώσεων, η Επιτροπή προχώρησε στην περαιτέρω εξέταση του θέματος υπό το πρίσμα των διατάξεων των προνοιών του Κώδικα Δημοσιογραφικής Δεοντολογίας και ειδικότερα των άρθρων 3 περί ιδιωτικής ζωής και 11 περί προστασίας των παιδιών. Το άρθρο 3 προβλέπει ότι «η υπόληψη και η ιδιωτική ζωή κάθε προσώπου τυγχάνουν σεβασμού και δεν αποκαλύπτονται στοιχεία προσωπικού χαρακτήρα…. η δε δημοσιοποίησή τους μπορεί να δικαιολογηθεί μόνο σε εξαιρετικές περιπτώσεις και αποκλειστικά προς το δημόσιο συμφέρον». Το δημόσιο συμφέρον δεν αφορά στο τι ο δημοσιογράφος υποθέτει ότι είναι προς όφελος του παιδιού ή των παππούδων, αλλά καθορίζεται εξαντλητικά και αναφέρεται στην προστασία της δημόσιας ασφάλειας και υγείας, στην ανίχνυεση ή αποκάλυψη εγκλήματος, στην προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και στην παρεμπόδιση παραπλάνησης του κοινού ως αποτέλεσμα πράξεων ή δηλώσεων. Εξ άλλου, το άρθρο 11 προβλέπει ότι «οι λειτουργοί (των ΜΜΕ) κατά κανόνα δεν παίρνουν συνεντεύξεις από και δεν φωτογραφίζουν παιδιά κάτω των 16 ετών σε σχέση με θέματα που αφορούν στην προσωπική τους κατάσταση ή ευημερία, χωρίς τη συγκατάθεση γονέως των ή άλλου ενηλίκου που έχει την ευθύνη γι’ αυτά. Τα Μ.Μ.Ε. και οι λειτουργοί των υποχρεούνται να τηρούν τις πρόνοιες της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα του Παιδιού». Δεδομένης της δημοσίευσης της φωτογραφίας και της δυνατότητας κάποια άτομα να οδηγηθούν εμμέσως στην ταυτότητα της παραπονούμενης και του παιδιού, η Επιτροπή αποφάσισε ότι υπήρξε ακούσια παραβίαση του άρθρου 3 του κώδικα που προστατεύει το δικαίωμα στην ιδιωτική ζωή και απαγορεύει την αποκάλυψη προσωπικών δεδομένων. Ως προς το παιδί, η Επιτροπή αποφάσισε ότι η πιθανή έμμεση αποκάλυψη της ταυτότητάς του και στοιχείων του, όπως η οικογενειακή του κατάσταση, συνιστά και πάλι ακούσια παραβίαση του άρθρου 11 του Κώδικα που αποσκοπεί στην προστασία των παιδιών. Η Επιτροπή αναφέρει συναφώς ότι με βάση τον Κώδικα, τα ΜΜΕ και οι δημοσιογράφοι υποχρεούνται να τηρούν τις πρόνοιες της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα του Παιδιού, που έχει επικυρωθεί από την Κυπριακή Δημοκρατία και συνεπώς έχει αυξημένη τυπική ισχύ έναντι άλλων νόμων. Το άρθρο 3 της Σύμβασης προβλέπει ότι σε οποιεσδήποτε αποφάσεις από οιονδήποτε πρόσωπο ή οργανισμό «πρέπει να λαμβάνεται πρωτίστως υπόψη το συμφέρον του παιδιού». Η Επίτροπος για την Προστασία των Δικαιωμάτων του Παιδιού έχει επανειλημμένα υποδείξει ότι το συμφέρον του παιδιού είναι υπέρτερο του συμφέροντος οποιουδήποτε άλλου προσώπου περιλαμβανομένου του πατέρα ή της μητέρας. Επίσης, το άρθρο 16 της Σύμβασης προβλέπει ότι «κανένα παιδί δεν μπορεί να αποτελέσει αντικείμενο αυθαίρετης ή παράνομης επέμβασης στην ιδιωτική του ζωή, στην οικογένεια του, στην κατοικία του ή στην αλληλογραφία του, ούτε παράνομων προσβολών της τιμής και της υπόληψης του». Υπό το φως των ανωτέρω προνοιών μπορεί να λεχθεί ότι η προστασία του παιδιού έναντι οποιασδήποτε παρέμβασης στην ιδιωτική του ζωή, ακόμη και όταν υπάρχει ισχυρισμός ότι γίνεται προς εξυπηρέτηση του συμφέροντός του, είναι απόλυτη. Μόνο σε πολύ εξαιρετικές περιπτώσεις στις οποίες με βάση αντικειμενικά κριτήρια πράγματι εξυπηρετείται το συμφέρον του παιδιού επιτρέπεται παρέμβαση στην ιδιωτική του ζωή. Η Επιτροπή αισθάνεται την ανάγκη να κάμει εύφημη μνεία για την προθυμία του Μάριο Δημητρίου για συνεργασία με την Επιτροπή και στην υπευθυνότητα και ευαισθησία με την οποία χειρίζεται τα κοινωνικά θέματα. Επισημαίνοντας και πάλι ότι η παραβίαση ήταν ακούσια, η Επιτροπή αναφέρει ότι θεώρησε ορθό να κάμει τις πιο πάνω επισημάνεις προκειμένου να επισύρει την προσοχή στο γεγονός ότι οι δημοσιογράφοι πρέπει να λαμβάνουν υπόψη πιθανές επιπτώσεις όταν αναφέρονται σε πρόσωπα κάτω από συνθήκες που είναι δυνατό να επηρεάσουν τρίτα άτομα.

ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ ΣΤΗΝ ΙΔΙΩΤΙΚΗ ΖΩΗ ΚΑΙ ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ ΠΡΟΣΩΠΙΚΩΝ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ ΓΥΝΑΙΚΑΣ ΑΠΟ ΤΗΛΕΟΠΤΙΚΗ ΕΚΠΟΜΠΗ ΤΟΥ "ΜΕΓΑ"

Η Επιτροπή Δημοσιογραφικής Δεοντολογίας εξέτασε παράπονο (9/8/2/2016) από γυναίκα εναντίον του τηλεοπτικού σταθμού ΜΕΓΑ και των συντελεστών της εκπομπής «Εχεις μέσον» για αποκάλυψη προσωπικών στοιχείων της ίδιας και του παιδιού της. Η παραπονούμενη ανέφερε ότι ο εν διαστάσει σύζυγος της, μετά την εμφάνιση του στην εκπομπή "Ενημέρωση Τώρα", στις 16 Φεβρουαρίου 2016, (ίδε ύπόθεση 5/2016) με νέα, τηλεφωνική αυτή τη φορά, παρέμβαση του στην εκπομπή του ΜΕΓΑ "Έχεις μέσον" μετέδωσε πληροφορίες και στοιχεία τα οποία οδηγούσαν στην αποκάλυψη της ταυτότητας της ίδιας και του παιδιού της και αφορούσαν στην προσωπική και οικογενειακή της ζωή και σε προσωπικά της δεδομένα. Ειδικότερα ανέφερε ότι αναφέρθηκε στη βάπτιση του παιδιού τους, στα πρώτα του γενέθλια, σε συγκεκριμένα γεγονότα που αποτελούσαν μέρος της ιδιωτικής της ζωής και του παιδιού της, σε διατάγματα δικαστηρίου, σε απόρρητες εκθέσεις του Γραφείου Ευημερία και στην εν εξελίξει εκδίκαση υπόθεση γονικής μέριμνας του παιδιού. Επίσης παραπονέθηκε ότι οι δημοσιογράφοι-παρουσιαστές της εκπομπής, Νατάσα Ιωάννου και Ονούφριος Σωκράτους, όχι μόνο παραχώρησαν άφθονο τηλεοπτικό χρόνο στον εν διαστάσει σύζυγο της να αναφέρει τα προαναφερθέντα «αλλά επιδιώκοντας τον εντυπωσιασμό … αυτοαναγορεύθηκαν δικαστές… βγάζοντας αποφάσεις, καταγγέλλοντας και καταδικάζοντας με δημόσια…» Η Επιτροπή ζήτησε επανειλημμένα τις απόψεις του τηλεοπτικού σταθμού και των συντελεστών της εκπομπής «Εχεις μέσον», χωρίς δυστυχώς ανταπόκριση και παρά το γεγονός ότι δόθηκαν υποσχέσεις ότι θα αποστέλλονταν οι θέσεις των καθ’ ων το παράπονο για τα όσα ανέφερε η παραπονούμενη. Η παράληψη συνεργασίας με την Επιτροπή Δημοσιογραφικής Δεοντολογίας συνιστά αφ’ εαυτής παραβίαση της πρόνοιας του Κώδικα Δημοσιογραφικής Δεοντολογίας, που προβλέπει ότι «τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης και οι Λειτουργοί των αναλαμβάνουν την υποχρέωση να συνεργάζονται με την Επιτροπή κατά τη διεξαγωγή των ερευνών της και ότι η μη συνεργασία τους συνιστά παραβίαση του Κώδικα. Δεδομένου ότι οι καθ’ ων το παράπονο δεν υπέβαλαν τις θέσεις τους, η Επιτροπή προχώρησε στην εξέταση του παραπόνου με βάση τα στοιχεία που είχε ενώπιόν της, δηλαδή στα όσα ανέφερε η παραπονούμενη και όσα προέκυψαν από την εξέταση του περιεχομένου της εκπομπής. Το παράπονο στηρίζεται στα ίδια γεγονότα και είναι ανάλογο με εκείνον εναντίον της προαναφερθείσης εκπομπής «Ενημέρωση Τώρα». Όπως προκύπτει από το περιεχόμενο της εκπομπής ο εν διαστάσει σύζυγος της παραπονούμενης έκαμε τηλεφωνική παρέμβαση στη διάρκεια συζήτησης μεταξύ δύο καλεσμένων για το θέμα της αποξένωσης των παιδιών σε περίπτωση διάλυσης γάμου ή διαζυγίου. Ο εν διαστάσει σύζυγος της παραπονούμενης ανέφερε την ιδιότητα-επάγγελμά του που τον κάνει γνωστό ευρέως, γεγονός που έμμεσα οδηγεί στην αποκάλυψης της ταυτότητας της παραπονούμενης και του παιδιού τους. Περαιτέρω αναφέρθηκε σε γεγονότα που αφορούσαν στη βάπτιση του παιδιού, στα πρώτα γενέθλια του παιδιού το 2015, σε γεγονότα που διαδραματίστηκαν σε ορεινό χωριό τον Αύγουστο του 2015, σε τυχαία συνάντηση της εν διαστάσει συζύγου του με τους γονείς του, αναφέροντας ότι είχαν να δουν το εγγόνι τους για δύο χρόνια και στα δεύτερα γενέθλια του παιδιού. Επίσης διατύπωσε διάφορες κατηγορίες και ισχυρισμούς εναντίον της εν διαστάσει συζύγου του. Η παρουσιάστρια Νατάσα Ιωάννου ρώτησε κατά πόσο «υπάρχει τόση μεγάλη διαφορά, χάσμα, ήρθαν τα πάνω κάτω, που να δικαιολογεί αυτή τη συμπεριφορά, από τη δική της πλευρά, που να σου στερεί δηλαδή το ίδιο σου το παιδί;», αποφαινόμενη με αυτό τον τρόπο ότι για την αποξένωση ευθύνεται η μητέρα ή αποκλειστικά η μητέρα. Η απάντηση ήταν: «Δεν υπάρχει μεταξύ μας καμία επικοινωνία, στέλλω μηνύματα, παίρνω τηλέφωνα, ενδιαφέρομαι για την υγεία του γιου μου, εδώ και πέντε μήνες δεν τον είδα, γιατί μετά από αυτά τα συμβάντα θεώρησα πιο σωστό να μην πηγαίνω να το δω για να μην ταλαιπωρείται κάθε φορά που πηγαίνω, γιατί υπάρχουν και άλλα γεγονότα στα οποία δεν θέλω να αναφερθώ και κατέληξα να υποβάλω αίτηση για νέο διάταγμα επικοινωνίας για να παίρνω το γιο μου στο σπίτι μου». Η Επιτροπή εξέτασε το παράπονο υπό το πρίσμα των προνοιών των άρθρων 3 και 11 του Κώδικα Δημοσιογραφικής Δεοντολογίας περί ιδιωτικής ζωής και περί προστασίας των παιδιών αντίστοιχα. Το άρθρο 3 προβλέπει ότι «η υπόληψη και η ιδιωτική ζωή κάθε προσώπου τυγχάνουν σεβασμού και δεν αποκαλύπτονται στοιχεία προσωπικού χαρακτήρα…. η δε δημοσιοποίησή τους μπορεί να δικαιολογηθεί μόνο σε εξαιρετικές περιπτώσεις και αποκλειστικά προς το δημόσιο συμφέρον». Επίσης προβλέπει ότι «Τα ΜΜΕ και οι λειτουργοί τους δεν προβαίνουν σε ανοίκειες προσωπικές επιθέσεις και υβριστικούς και προσβλητικούς χαρακτηρισμούς που διασύρουν την τιμή και υπόληψη». Εξ άλλου, το άρθρο 11 προβλέπει ότι «οι λειτουργοί (των ΜΜΕ) κατά κανόνα δεν παίρνουν συνεντεύξεις από και δεν φωτογραφίζουν παιδιά κάτω των 16 ετών σε σχέση με θέματα που αφορούν στην προσωπική τους κατάσταση ή ευημερία, χωρίς τη συγκατάθεση γονέως των ή άλλου ενηλίκου που έχει την ευθύνη γι’ αυτά. Τα Μ.Μ.Ε. και οι λειτουργοί των υποχρεούνται να τηρούν τις πρόνοιες της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα του Παιδιού». Υπό το φως των γεγονότων και των προνοιών του Κώδικα, η Επιτροπή αποφάσισε ότι στη διάρκεια της εκπομπής τόσο ο τηλεοπτικός σταθμός όσο και οι συντελεστές του παραβίασαν κατάφωρα την ιδιωτική ζωή της παραπονούμενης και αποκάλυψαν προσωπικά της δεδομένα και επίσης παραβίασαν τα δικαιώματα του παιδιού, αποκαλύπτοντας προσωπικά του στοιχεία. Η αναφορά στην ταυτότητα του πατέρα κατά την τηλεφωνική του παρέμβαση οδηγούσε ευθέως στην αποκάλυψη της ταυτότητας της παραπονούμενης και του παιδιού του ζεύγους, καθώς και της οικογενειακής της κατάστασης, γεγονός που είναι ανεπίτρεπτο με βάση τις πρόνοιες του προαναφερθέντος άρθρου 3 περί ιδιωτικής ζωής. Το πλήθος των ανθρώπων που ήταν δυνατό να αναγνωρίσουν την παραπονούμενη και το παιδί της δεν έχει σημασία. Αρκεί η αναγνώρισή της να ήταν δυνατή έστω και από ένα ή από μερικούς ανθρώπους, για παράδειγμα προσωπικούς φίλους, γνωστούς στο επίπεδο της γειτονιάς και στο περιβάλλον εργασίας, για να συντελεσθεί η παραβίαση. Δεν είναι αναγκαίο η αναγνώριση να μπορεί να γίνει από ένα μεγάλο πλήθος ή από το ευρύτερο κοινό. Μάλιστα μπορεί να λεχθεί ότι συνιστά μεγαλύτερο κακό να γίνει η αναγνώριση σε επίπεδο στενού συγγενικού ή φιλικού περιβάλλοντος ή σε επίπεδο γνωστών στο επίπεδο της εργασίας ή της γειτονιάς παρά από ένα μεγαλύτερο πλήθος το οποίο δεν γνωρίζει το υπό αναφορά άτομο. Στη διάρκεια της εκπομπής έγιναν αναφορές που συνιστούσαν μομφή κατά της μητέρας, γεγονός που αποτελεί διασυρμό κατά παράβαση της σχετικής πρόνοιας του άρθρου 3. Στη διάρκεια της εκπομπής αναφέρθηκαν στοιχεία που αποτελούν προσωπικά δεδομένα της παραπονούμενης ως αναγόμενα στην ιδιωτικής της ζωή και στο οικογενειακό της καθεστώς. Επίσης αναφέρθηκαν γεγονότα και διατυπώθηκαν ισχυρισμοί που κατά την κρίση της Επιτροπής συνιστούν διασυρμό και διαπόμπευσή της, κατά παράβαση των άρθρων 3 και 12 περί δυσμενών διακρίσεων, που προβλέπει ότι «ο χλευασμός, η διαπόμπευση και ο διασυρμός ατόμων ή ομάδων είναι ανεπίτρεπτος». Συνακόλουθα, η Επιτροπή αποφάσισε ότι υπήρξε παραβίαση του άρθρου 3 του Κώδικα που προστατεύει το δικαίωμα στην ιδιωτική ζωή και απαγορεύει την αποκάλυψη προσωπικών δεδομένων και το διασυρμό και του άρθρου 12 περί του ανεπίτρεπτου των δυσμενών διακρίσεων και του χλευασμού ή διασυρμού. Ως προς το παιδί, η Επιτροπή αποφάσισε ότι η αναφορά της ταυτότητας του πατέρα στην εκπομπή οδηγούσε κατά τον ίδιο τρόπο στην αποκάλυψη της ταυτότητάς του παιδιού, ενώ παράλληλα αναφέρθηκαν στοιχεία που ανάγονται στην προσωπική και οικογενειακή του κατάσταση. Η αποκάλυψη αυτή συνιστά παραβίαση από μέρους του σταθμού και των συντελεστών της εκπομπής των προνοιών του άρθρου 11 του Κώδικα που αποσκοπεί στην προστασία των παιδιών. Η Επιτροπή αναφέρει συναφώς ότι με βάση τον Κώδικα, τα ΜΜΕ και οι δημοσιογράφοι υποχρεούνται να τηρούν τις πρόνοιες της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα του Παιδιού, που έχει επικυρωθεί από την Κυπριακή Δημοκρατία και συνεπώς έχει αυξημένη τυπική ισχύ έναντι άλλων νόμων. Το άρθρο 3 της Σύμβασης προβλέπει ότι σε οποιεσδήποτε αποφάσεις από οιονδήποτε πρόσωπο ή οργανισμό «πρέπει να λαμβάνεται πρωτίστως υπόψη το συμφέρον του παιδιού». Η Επίτροπος για την Προστασία των Δικαιωμάτων του Παιδιού έχει επανειλημμένα υποδείξει ότι το συμφέρον του παιδιού είναι υπέρτερο του συμφέροντος οποιουδήποτε άλλου προσώπου περιλαμβανομένου του πατέρα ή της μητέρας. Επίσης, το άρθρο 16 της Σύμβασης προβλέπει ότι «κανένα παιδί δεν μπορεί να αποτελέσει αντικείμενο αυθαίρετης ή παράνομης επέμβασης στην ιδιωτική του ζωή, στην οικογένεια του, στην κατοικία του ή στην αλληλογραφία του, ούτε παράνομων προσβολών της τιμής και της υπόληψης του». Υπό το φως των ανωτέρω προνοιών μπορεί να λεχθεί ότι η προστασία του παιδιού έναντι οποιασδήποτε παρέμβασης στην ιδιωτική του ζωή είναι απόλυτη, ακόμη και όταν υπάρχει ισχυρισμός ότι γίνεται προς εξυπηρέτηση του συμφέροντός του. Μόνο σε πολύ εξαιρετικές περιπτώσεις στις οποίες με βάση αντικειμενικά κριτήρια πράγματι εξυπηρετείται το συμφέρον του παιδιού επιτρέπεται παρέμβαση στην ιδιωτική του ζωή. Συνακόλουθα, η Επιτροπή αποφάσισε ότι ο σταθμός ΜΕΓΑ και οι συντελεστές της εκπομπής «Εχεις μέσον» ευθύνεται για το γεγονός ότι έδωσε βήμα για να γίνουν οι προαναφερθείσες επιλήψιμες αναφορές και οι συντελεστές της εκπομπής «Εχεις μέσον», συνέβαλαν στην παραβίαση της ιδιωτικής ζωής της παραπονούμενης και στο διασυρμό της, καθώς και της ιδιωτικής ζωής και των δικαιωμάτων του παιδιού. Η Επιτροπή αισθάνεται υποχρεωμένη να επισημάνει ότι όλοι οι εμπλεκόμενοι πρέπει λαμβάνουν υπόψη το γεγονός ότι η παρουσία προσώπων σε ζωντανές εκπομπές αναπόφευκτα οδηγεί στην ταυτοποίηση τρίτων προσώπων, καθώς επίσης και το ενδεχόμενο ότι διάφορες αναφορές είναι δυνατό να αντανακλούν σε πρόσωπα που δεν αναφέρονται μεν ονομαστικά αλλά η ταυτότητά τους αποκαλύπτεται έμμεσα.

ΡΑΤΣΙΣΤΙΚΗ ΡΗΤΟΡΙΚΗ ΑΠΟ ΤΟΝ ΤΡΑΓΟΥΔΙΣΤΗ ΝΟΤΗ ΣΦΑΚΙΑΝΑΚΗ ΣΤΗΝ ΕΚΠΟΜΠΗ ΤΟΥ ΡΑΔΙΟΦΩΝΙΚΟΥ ΙΔΡΥΜΑΤΟς ΚΥΠΡΟΥ ΤΕΤ-Α-ΤΕΤ

Η Επιτροπή Δημοσιογραφικής Δεοντολογίας εξέτασε παράπονα (12/17/3/2016) που υποβλήθηκαν από τη συντεχνία ΣΗΔΗΚΕΚ (ΠΕΟ), την Κίνηση για Ισότητα, Στήριξη, Αντιρατσισμό (ΚΙΣΑ) και τον κοινοβουλευτικό εκπρόσωπο του ΑΚΕΛ-Αριστερά-Νέες Δυνάμεις κ. Γιάννο Λαμάρη για ρατσιστικές και ξενοφοβικές αναφορές που έγιναν στην τηλεοπτική εκπομπή ΤΕΤ-Α-ΤΕΤ του ΡΙΚ. Η εκπομπή, στην οποία φιλοξενούμενος ήταν ο Ελληνας τραγουδιστής Νότης Σφακιανάκης, προβλήθηκε στις 13 Μαρτίου, 2016. Οπως προκύπτει από το παράπονο της ΔΗΣΗΚΕΚ-ΠΕΟ, η εκπομπή ήταν οπτικογραφημένη και είχαν γίνει διαβήματα προς το ΡΙΚ να μη την προβάλει δεδομένου ότι, όπως αναφέρθηκε, είχαν επισημανθεί άκρως ρατσιστικές και ξενοφοβικές αναφορές του τραγουδιστή. Το ΡΙΚ προχώρησε στην προβολή του, αναφέροντας σε ανακοίνωσή του, ύστερα από διαμαρτυρίες που έγιναν, ότι «αυτό που προέχει είναι η ελευθερία της έκφρασης και του λόγου και κατά συνέπεια οποιαδήποτε μορφή λογοκρισίας στην εκπομπή ή μη μετάδοση της θα καταστρατηγούσε τις αρχές αυτές». Το ΡΙΚ ανέφερε ότι πρόβαλε αυτούσια τη συνέντευξη και έθεσε το περιεχόμενο της εκπομπής στην κρίση των τηλεθεατών και της κοινωνίας, «μιας κοινωνίας που είναι ικανή να απορρίψει ιδέες και απόψεις τις οποίες δεν ασπάζεται και δεν υιοθετεί». Επίσης ανέφερε πως το ΡΙΚ δεν ενστερνίζεται ποσώς τις απόψεις του φιλοξενούμενου στην εν λόγω εκπομπή. Την ίδια απάντηση έδωσε στην Επιτροπή και ο αναπληρωτής διευθυντής του ΡΙΚ όταν ενημερώθηκε για το ενδεχόμενο εξέτασης των παραπόνων. Η Επιτροπή παρακολούθησε την εκπομπή από οπτικογράφηση που προμήθευσε το ΡΙΚ και διαπίστωσε πως ο κ. Σφακιανάκης, χωρίς να του υποβληθεί οποιαδήποτε σχετική ερώτηση από την παρουσιαστή Τάσο Τρύφωνος, επιδόθηκε σε μια ακατάσχετη ρατσιστική και ξενοφοβική ρητορική που κράτησε τουλάχιστο 6 λεπτά. Με αφορμή αναφορά του παρουσιαστή στο γεγονός ότι η τραγουδίστρια Δέσποινα Βανδή αποχώρησε από το σχήμα του επειδή είχε κάνει δηλώσεις για τους μετανάστες, δηλώνοντας πως ο κ. Σφακιανάκης δεν είχε σεβαστεί το γεγονός πως οι γονείς της ήταν μετανάστες στη Γερμανία ο τραγουδιστής ανέφερε πως και ο ίδιος και η μητέρα του ήταν μετανάστες και δεν έχει τίποτε με τους μετανάστες και πρόσθεσε: «Οι άνθρωποι αυτοί (οι γονείς του) ήταν μετανάστες, δεν ήταν λαθρομετανάστες, οι οποίοι πήραν άδεια από τη χώρα στην οποία πήγαν, όπως η μητέρα μου και εγώ. Χωρίς άδεια συνεπάγεται λαθρομετανάστευση. Λαθρομετανάστευση σημαίνει βιασμός…Εγώ ο ίδιος είμαι μετανάστης. Η γυναίκα μου ξένη είναι, δεν ήλθε παράνομα στην πατρίδα μου να μου τη βιάσει χωρίς να της δώσω εγώ την άδεια». Στη συνέχεια αναφέρθηκε σε μια φερόμενη συνομωσία του πρώην Προέδρου της Τουρκίας Τουργκούτ Οζάλ που κατ’ ισχυρισμό είχε πει «να τελειώνουμε μετους απέναντι, να τους ρίξουμε κάνα δυο εκατομμύρια μουσουλμάνους και έσβησε η Ελλάδα» και πρόσθεσε ότι η άφιξη χιλιάδων προσφύγων στην Ελλάδα ήταν μέρος του σχεδίου αυτού. Ο παρουσιαστής επιχείρησε να υποδείξει ότι οι άνθρωποι που έφθαναν στην Ελλάδα ήταν πρόσφυγες που έφευγαν από την πατρίδα τους για να γλυτώσουν από τον πόλεμο, αλλά ο κ. Σφακιανάκης τον διέκοψε ότι οι άνθρωποι αυτοί είναι «ριψάσπιδες», γιατί δεν τους επιτέθηκε καμιά χώρα, για να γλυτώσουν από τον εμφύλιο. Διακόπτοντας ακόμα μια φορά τον παρουσιαστή που επιχείρησε να πει πως οι πρόσφυγες και τα παιδιά που έφθαναν δεν είχαν στον ήλιο μοίρα, ο τραγουδιστής ισχυρίστηκε ότι στην Κω είχε δει ανθρώπους που έφθαναν εκεί με πορτοφόλια γεμάτα πεντακοσάρικα, και πρόσθεσε: «Είναι όλοι πλούσια παιδιά. Μιλάμε τώρα για πολλά λεφτά…Τι τα μωρά, αφού η μάνα τους έχει ένα πορτοφόλι γεμάτο (κάνει σχήμα για να δείξει το χοντρό πορτοφόλι)…τι τα μωρά;» Παρουσιαστής: Τώρα αυτό όταν το λες δεν καταλαβαίνεις…; Σφακιανάκης: Όχι δεν καταλαβαίνω…δεν με ενδιαφέρει να καταλάβω την γνώμη των άλλων η οποία είναι λανθασμένη…στο βιασμό της πατρίδος μου, που θα μου κάνουν εμένα το στρατόπεδο, που αποστρατικοποίησαν, γιατί τα νησιά μας εκεί είναι η άκρη, είναι τα σύνορα, αποστρατικοποίησαν λοιπόν τα στρατόπεδά μας, πήραν τα παιδιά μας του στρατού και έχουν βάλει μετανάστες λαθραίους στην Ελλάδα οι οποίοι δημιουργούν hot spot, που συνεπάγεται καυτό σημείο η μετανάστευση, καυτό σημείο. -Μα έρχονται εδώ για να φύγουν, να πάνε πιο πάνω. -Και τι είμαι εγώ, κέντρο διερχομένων; -Φεύγεις από τη Συρία, είσαι πρόσφυγας, αλλά ριψάσπις (!), γιατί σε διώξανε οι γονείς σου, σου δώσανε τα φράγκα που είχαν στην πάντα, τα πήρες εσύ στο πορτοφόλι… -Τι ήθελες, να μείνουν εκεί να σκοτωθούν;…Αφού έγινε το έλα να δεις… -Εμφύλιος είναι, δεν είναι πόλεμος…Εξισλαμίζουν την πατρίδα μας και επειδή αυτοί γεννοβολάνε σαν κουνέλια, δεν θα υπάρχει Ελλάδα, δεν θα υπάρχουν Ελληνες…Θα σ’ αναγκάσουνε να ζήσεις κάτω από άλλες συνθήκες και εγώ δεν θέλω να το επιτρέψω, γιατί την πατρίδα μου την αγαπώ λίγο παραπάνω από την οικογένειά μου. Το ΡΙΚ, ανταποκρινόμενο στην παράκληση της Επιτροπής να παραθέσει τις απόψεις του, ανέφερε ότι «απορρίπτει κατηγορηματικά και εκφράζει την έντονη ένσταση του στις καταγγελίες». Ανέφερε επίσης ότι αυτό που προέχει είναι η ελευθερία της έκφρασης και του λόγου, της διακίνησης των ιδεών και της προβολής όλων των απόψεων "ανεξάρτητα αν συμφωνούμε ή όχι με αυτές". Υποστήριξε πως οποιαδήποτε μορφή λογοκρισίας στην εκπομπή ή μη μετάδοση της θα καταστρατηγούσε τις αρχές αυτές και θα ήταν παράνομη και αντιδεοντολογική. Εξ άλλου, ανάφερε πως έθεσε το περιεχόμενο της εκπομπής στην κρίση των τηλεθεατών και της κοινωνίας, «μιας κοινωνίας που είναι ικανή να απορρίψει ιδέες και απόψεις τις οποίες δεν ασπάζεται και δεν υιοθετεί. Το σημαντικό είναι να υπάρχει αντίλογος και το ΡΙΚ προτίθεται-όπως και πράττει συνεχώς-να φιλοξενήσει σύντομα και την αντίθετη άποψη…. Το ΡΙΚ δεν ενστερνίζεται ποσώς τις απόψεις του φιλοξενούμενου στην εν λόγω εκπομπή». Ο παρουσιαστής της εκπομπής Τάσος Τρύφωνος ανέφερε στην απάντησή του πως είχε συνεννοηθεί με τον κ. Σφακιανάκη ότι δεν θα δεχτεί ερωτήσεις που θα του δώσουν την ευκαιρία να αναπτύξει τις ακραίες θέσεις του όσον αφορά σε πολιτικά ή κοινωνικά θέματα ( Χρυσή Αυγή, χούντα, μετανάστες, σύμφωνο συμβίωσης, θρησκεία κτλ.), κάτι το οποίο αποδέχτηκε. Περαιτέρω ανέφερε πως στην εκπομπή δεν υποβλήθηκε κανένα ερώτημα για τη μετανάστευση και τους πρόσφυγες αλλά όταν ο φιλοξενούμενος άρχισε να μιλά εναντίον των προσφύγων-μεταναστών προσπάθησε να του υποδείξει ότι διαφωνούσε με όσα ανέφερε και όταν είδε ότι παρά τις υποδείξεις δεν συμμορφωνόταν άλλαξε θέμα συζήτησης. Ο παρουσιαστής ανέφερε ότι στο μοντάζ κρατήθηκε το επίμαχο απόσπασμα γιατί ο ίδιος θεώρησε πως δεν υπήρχε παρότρυνση ή ρητορική μίσους αλλά προσωπικές απόψεις του Σφακιανάκη και θα έπρεπε να κριθεί γι’ αυτές εφ’ όσον παρά τις υποδείξεις επέμενε να τις διατυπώσει. Κατά τη διάρκεια της προβολής περνούσε στο πάνω μέρος της οθόνης συρόμενο μήνυμα που ανέφερε ότι το ΡΙΚ δεν ασπάζεται και δεν υιοθετεί τις απόψεις του καλλιτέχνη. Επίσης ανέφερε ότι προσωπικά στην καθημερινή ραδιοφωνική του εκπομπή και σε αρθρογραφία του σε Κυριακάτικη εφημερίδα στέκεται απέναντι σε θέματα ρατσισμού και ξενοφοβίας. Τα παράπονα εξετάστηκαν υπό το πρίσμα των προνοιών του άρθρου 12 του Κώδικα Δημοσιογραφικής Δεοντολογίας, περί δυσμενών διακρίσεων, που προβλέπει ότι: «Τα Μ.Μ.Ε. αποφεύγουν οποιαδήποτε απ’ ευθείας ή άλλη αναφορά ή ενέργεια εναντίον προσώπου η οποία περιέχει στοιχεία προκατάληψης με βάση τη φυλή, το χρώμα, τη γλώσσα, τη θρησκεία, τις πολιτικές ή άλλες πεποιθήσεις, την εθνική ή κοινωνική προέλευση, την περιουσία, την καταγωγή, την ηλικία, το φύλο και το προσωπικό καθεστώς, περιλαμβανομένης της φυσικής ή διανοητικής ασθένειας ή αναπηρίας. Ο χλευασμός, η διαπόμπευση και ο διασυρμός ατόμων ή ομάδων είναι ανεπίτρεπτος». Η Επιτροπή αποφάσισε ότι οι προαναφερθείσες αναφορές που παρατέθηκαν ενδεικτικά και άλλες ήταν κατάφωρα ρατσιστικές και μισαλλόδοξες αφού ήταν σαφώς απαξιωτικές για τους μετανάστες και με αυτές επιχείρησε να περάσει την ιδέα ότι οι μετανάστες είναι βιαστές της Ελλάδας, πλούσιοι άνθρωποι που φεύγουν από την πατρίδα τους για να αποφύγουν τον κίνδυνο του πολέμου, ή είναι μέρος συνωμοσίας για να καταστραφεί η Ελλάδα με την αλλαγή της δημογραφικής σύνθεσης του πληθυσμού της. Η Επιτροπή αποφάσισε ότι η ευθύνη του ΡΙΚ για την παραχώρηση της ευκαιρίας στον κ Σφακιανάκη να διακηρύξει τις ρατσιστικές και μισαλλόδοξες απόψεις του μεγιστοποιείται από το γεγονός ότι είχε τη δυνατότητα να μην προβάλει τη ρητορική μίσους, που ήταν αντίθετη όχι μόνο προς τη δημοσιογραφική δεοντολογία, αλλά και ενάντια στο νόμο περί Καταπολέμησης του Ρατσισμού. Η εκπομπή ήταν μαγνητοσκοπημένη και υπήρχε δυνατότητα είτε να μη μεταδοθεί καθόλου είτε να αφαιρεθούν τα επίμαχα σημεία, ιδιαίτερα μετά τις παρεμβάσεις που έγιναν προς τη διεύθυνση του Ιδρύματος. Το ΡΙΚ επικαλέστηκε ως δικαιολογία για την προβολή της ρατσιστικής ρητορικής ο δικαίωμα της ελευθερίας έκφρασης και της διακίνησής των ιδεών και της προβολής όλων των απόψεων. Η Επιτροπή επισημαίνει πως το δικαίωμα της ελευθερίας έκφρασης δεν είναι απεριόριστο, αλλά υπόκειται στους περιορισμούς του σεβασμού των δικαιωμάτων των άλλων, της τήρηση της νομιμότητας και της δημοσιογραφικής δεοντολογίας. Δεν είναι επιτρεπτό εν ονόματι της ελευθερίας της έκφρασης ένας δημόσιος ραδιοτηλεοπτικός σταθμός να προβάλλει ρατσιστικές απόψεις. Μακράν του να συνιστά λογοκρισία, η αποφυγή μετάδοσης της ρατσιστικής ρητορικής που προαναφέρθηκε, η μη μετάδοση της θα αποτελούσε συμμόρφωση προς τις επιταγές του νόμου και της δημοσιογραφικής δεοντολογίας. Ο εναρμονιστικός νόμος περί Καταπολέμησης ορισμένων μορφών ρατσισμού του 2011 προνοεί φυλάκιση 5 ετών και πρόστιμο €10.000 για όσους μεταδίδουν ρατσιστικά μηνύματα. Ο Κώδικας Δημοσιογραφικής Δεοντολογίας απαγορεύει τις δυσμενείς διακρίσεις και το διασυρμό λόγω, μεταξύ άλλων, φυλετικής ή εθνοτικής καταγωγής, διαφοράς χρώματος ή θρησκείας. Η προαγωγή της πολυφωνίας δεν σημαίνει προαγωγή της ασυδοσίας. Κατ' αναλογία, θα μπορούσε να επιτραπεί σε ένα παιδεραστή να προβάλλει τις απόψεις του υπέρ της παιδεραστίας με επίκληση του δικαιώματος της ελευθερίας έκφρασης. Οι θέσεις του ΡΙΚ περί μετάδοσης των πάντων ώστε να αφήνεται στην κρίση των τηλεθεατών και της κοινωνίας, «μιας κοινωνίας που είναι ικανή να απορρίψει ιδέες και απόψεις τις οποίες δεν ασπάζεται και δεν υιοθετεί" είναι και ανεδαφικές και επικίνδυνες για την κοινωνία. Η αντίληψη που εκφράζεται περί της κοινωνίας ως ενός συνόλου ανθρώπων απόλυτα λογικών και ικανών να ξεχωρίσουν το καλό από το κακό είναι απλοϊκή και εκτός πραγματικότητας και θα πρέπει αυτό να το έχει υπόψη ένας ραδιοτηλεοπτικός σταθμός, και δη δημόσιος. Η κοινωνία αποτελείται από επί μέρους άτομα και ομάδες με ίδιες αντιλήψεις και διαφορετικό βαθμό ικανότητας να ξεχωρίζει το καλό από το κακό και και το επιβλαβές. Τα ΜΜΕ, και δη το ΡΙΚ ως δημόσια ραδιοτηλεόραση, έχουν καθήκον να προστατεύουν ομάδες που είναι ευάλωτες ή επιρρεπείς στην προπαγάνδα μίσους. Το παράδειγμα της Χιτλερικής προπαγάνδας περί Αρίας φυλής μετέτρεψε τη Γερμανική κοινωνία σε μια μηχανή θανάτου εκατομμυρίων. Η Επιτροπή θεωρεί ότι το φόρτωμα της ευθύνης στην κοινωνία να δεχθεί ή να απορρίψει ιδέες και απόψεις που δεν συμμερίζεται συνιστά προσπάθεια του ΡΙΚ να απεκδυθεί των δικών του ευθυνών έναντι του συνόλου της κοινωνίας. Το επιχείρημα του αντιλόγου δεν ευσταθεί. Δεν υπήρξε όταν μεταδίδονταν οι ρατσιστικές αντιλήψεις του Σφακιανάκη, πέραν των ανεπιτυχών παρεμβάσεων του παρουσιαστή να τον πείσει ότι δεν θα έπρεπε να τις εκστομίζει. Η αντίληψη ότι μπορεί να επιτρέπεται η προβολή απόψεων που παραβιάζουν το νόμο με το επιχείρημα ότι θα υπάρξει αντίλογος είναι ανεπαρκής, γιατί δεν είναι δυνατό να επιτρέπεται μετάδοση ρατσιστικής ρητορικής μίσους με το επιχείρημα ότι θα απαντηθεί σε ένα μελλοντικό αντίλογο. Η Επιτροπή επιθυμεί τέλος να κάμει εύφημη μνεία του γεγονότος ότι ο τηλεπαρουσιαστής τουλάχιστο προσπάθησε να σταματήσει, πλην ανεπιτυχώς, τη ρατσιστική ρητορική του φιλοξενούμενού του. Επίσης επιθυμεί να υποδείξει, γενικότερα, ότι οι τηλεπαρουσιαστές σε κάθε περίπτωση οφείλουν να διαχωρίζουν με σθένος και αποφασιστικότητα τη θέση τους από ανάλογες τοποθετήσεις. Η Επιτροπή θεωρεί ότι ένας συρόμενος υπέρτιτλος που εξέφραζε τη διαφωνία του ΡΙΚ σε όσα είχαν αναφερθεί δεν ήταν ούτε αρκετός ούτε σοβαρό άλλοθι για την ευκαιρία που δόθηκε να προβληθούν ακραίες απόψεις μίσους.

ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ ΣΤΗΝ ΙΔΙΩΤΙΚΗ ΖΩΗ ΚΑΙ ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ ΠΡΟΣΩΠΙΚΩΝ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ ΓΥΝΑΙΚΑΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΠΑΙΔΙΟΥ ΤΗΣ ΣΕ ΤΗΛΕΟΠΤΙΚΗ ΕΚΠΟΜΠΗ

Η Επιτροπή Δημοσιογραφικής Δεοντολογίας εξέτασε παράπονο (5/15/2/2016) από γυναίκα εναντίον των συντελεστών της εκπομπής «Ενημέρωση τώρα» του τηλεοπτικού σταθμού ΜΕΓΑ για αποκάλυψη προσωπικών δεδομένων της ιδίας και του παιδιού της και για διασυρμό. Το παράπονο αφορά σε εκπομπή που μεταδόθηκε το Φεβρουάριο, 2016, στην οποία ήταν προσκεκλημένος ο εν διαστάσει σύζυγος της παραπονούμενης, ο οποίος κλήθηκε να μιλήσει για την προσωπική του εμπειρία κατά τη συζήτηση του θέματος της γονικής αποξένωσης από παιδιά, των οποίων οι γονείς βρίσκονται σε διάσταση ή έχουν πάρει διαζύγιο. Κατά την εκπομπή ο παρουσιαστής Παύλος Μυλωνάς παρουσίασε τον εν διαστάσει σύζυγό της γυναίκας, αναφέροντας το επάγγελμά του και άλλες προσωπικές λεπτομέρειες. Ο εν διαστάσει σύζυγος ανέφερε επίσης στοιχεία για τον ίδιο είπε ότι είχε ξεκινήσει μια διαμαρτυρία σε πάρκο προαστίου της Λευκωσίας γιατί, όπως υτποστήριξε, κατά τα τελευταία δύο με τρία χρόνια δεν μπορεί να έχει σωστή επικοινωνία με το παιδί του. Επίσης ανέφερε τόσο την ηλικία όσο και την ημερομηνία των γενεθλίων του παιδιού. Η συμπαρουσιάστρια Πέρσα Σιάσου ρώτησε πόσο χρονών είναι το παιδί του και εκείνος απάντησε: «… Φεβρουαρίου κλείνει τα … του χρόνια…την ερχόμενη….». Ο Παύλος Μυλωνάς συνέχισε λέγοντας ότι σε μερικές ημέρες ο εν διαστάσει σύζυγος θα έκανε πάρτι και εκείνος απάντησε αναφέροντας την ημέρα κατά την οποία θα γιόρταζε τα γενέθλια του γιου του στο πάρκο προαστίου της Λευκωσίας και κάλεσε τους φίλους του να παραστούν για να γιορτάσουν μαζί του. Αφού μίλησε ο πρόεδρος του Συνδέσμου Γονικής Αποξένωσης Γιώργος Τσόκκος γενικά για το θέμα της γονικής αποξένωσης, ο Παύλος Μυλωνάς ανακοίνωσε ότι η παραπονούμενη ζήτησε τηλεφωνική παρέμβαση και ότι θα της έδιδε το δικαίωμα να πει τις απόψεις της. Παρακάλεσε να μη δημιουργηθεί διαμάχη μεταξύ τους, γιατί το θέμα της συζήτησης ήταν η γονική αποξένωση γενικά. Η παραπονούμενη παρέθεσε τη δική της εκδοχή για το λόγο για τον οποίο ο εν διαστάσει σύζυγός της δεν επισκέπτεται το παιδί τους και πρόσθεσε ότι αυτά που κάνει έχουν αντίκτυπο στο παιδί και για το λόγο αυτό δεν αντιδρά σε αναρτήσεις του στο Facebook. Η παραπονούμενη, στο γραπτό παράπονό της προς την Επιτροπή ανέφερε πως στη διάρκεια της εκπομπής ο τέως σύζυγός της δημοσιοποίησε προσωπικά δεδομένα του παιδιού τους και της ιδίας και αποδοκίμασε το γεγονός ότι ο τηλεοπτικός σταθμός και οι παρουσιαστές της εκπομπής επέτρεψαν να αναφερθούν προσωπικά της δεδομένα, και μάλιστα χωρίς ή ίδια να είχε ενημερωθεί εκ των προτέρων για την πρόθεση να παρουσιασθεί στην εκπομπή ο εν διστάσει σύζυγός της. Είπε ότι πληροφορήθηκε το γεγονός από τρίτους και προσπάθησε ανεπιτυχώς να πείσει το σταθμό και τους συντελεστές της παραγωγής να μην παρουσιάσουν τον εν διαστάσει σύζυγό της στην εκπομπή προκειμένου να μη αποκαλυφθούν προσωπικά δεδομένα της ίδιας και του παιδιού. Επίσης ανέφερε ότι στη διάρκεια της εκπομπής τηλεφώνησε στον παραγωγό και ζήτησε να σεβαστούν το παιδί της, χωρίς να υπάρξει ανταπόκριση, αν και τελικά της επέτρεψαν να πει τις απόψεις της. Ο Διευθυντής ειδήσεων του ΜΕΓΑ Μιχάλης Παυλίδης ανέφερε στην απάντησή του ότι το αντικείμενο συζήτησης στην επίμαχη εκπομπή ήταν το κοινωνικό πρόβλημα της γονικής αποξένωσης και ότι όσα προέκυψαν με αφορμή τις παρεμβάσεις δεν ήταν προγραμματισμένα. Για τα υπόλοιπα παρέπεμψε στην απάντηση του Παύλου Μυλωνά, ο οποίος ανέφερε στη δική του απάντησή πως απορρίπτει τις κατηγορίες της παραπονούμενης ως εντελώς ανυπόστατες. Ανέφερε επίσης ότι κατά την εκπομπή δεν επέτρεψε στον πατέρα να αναφερθεί στην προσωπική του αντιπαράθεση με την πρώην σύζυγό του και επικαλέστηκε μήνυμα του δικηγόρου της ότι ο σταθμός χειρίστηκε το θέμα «θαυμάσια». Περαιτέρω ανέφερε ότι η ίδια η παραπονούμενη ζήτησε να κάμει παρέμβαση κατά την οποία αναφέρθηκε σε προσωπικές αντιπαραθέσεις και πρόσθεσε ότι οι συντελεστές της εκπομπής δεν επέτρεψαν περαιτέρω συζήτηση των θεμάτων που ηγέρθησαν. Η Επιτροπή εξέτασε το παράπονο υπό το πρίσμα των προνοιών του Κώδικα Δημοσιογραφικής Δεοντολογίας και ειδικότερα των άρθρων 3 περί ιδιωτικής ζωής και 11 περί προστασίας των παιδιών. Το άρθρο 3 προβλέπει ότι «η υπόληψη και η ιδιωτική ζωή κάθε προσώπου τυγχάνουν σεβασμού και δεν αποκαλύπτονται στοιχεία προσωπικού χαρακτήρα…. η δε δημοσιοποίησή τους μπορεί να δικαιολογηθεί μόνο σε εξαιρετικές περιπτώσεις και αποκλειστικά προς το δημόσιο συμφέρον». Εξ άλλου, το άρθρο 11 προβλέπει ότι «οι λειτουργοί (των ΜΜΕ) κατά κανόνα δεν παίρνουν συνεντεύξεις από και δεν φωτογραφίζουν παιδιά κάτω των 16 ετών σε σχέση με θέματα που αφορούν στην προσωπική τους κατάσταση ή ευημερία, χωρίς τη συγκατάθεση γονέως των ή άλλου ενηλίκου που έχει την ευθύνη γι’ αυτά. Τα Μ.Μ.Ε. και οι λειτουργοί των υποχρεούνται να τηρούν τις πρόνοιες της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα του Παιδιού». Η Επιτροπή αποφάσισε ότι στη διάρκεια της εκπομπής τόσο ο τηλεοπτικός σταθμός όσο και οι συντελεστές του παραβίασαν κατάφωρα την ιδιωτική ζωή της παραπονούμενης και αποκάλυψαν προσωπικά της δεδομένα και επίσης παραβίασαν τα δικαιώματα του παιδιού, αποκαλύπτοντας προσωπικά του στοιχεία. Το γεγονός και μόνο της παρουσίας του εν διαστάσει συζύγου της στην εκπομπή οδηγούσε ευθέως στην αποκάλυψη της ταυτότητας της παραπονούμενης και του παιδιού του ζεύγους, καθώς και της οικογενειακής της κατάστασης, γεγονός που είναι ανεπίτρεπτο με βάση τις πρόνοιες του προαναφερθέντος άρθρου 3 περί ιδιωτικής ζωής. Το πλήθος των ανθρώπων που ήταν δυνατό να αναγνωρίσουν την παραπονούμενη και το παιδί της δεν έχει σημασία. Αρκεί η αναγνώρισή της να ήταν δυνατή έστω και ένα ή από μερικούς ανθρώπους, για παράδειγμα προσωπικούς φίλους, γνωστούς στο επίπεδο της γειτονιάς και στο περιβάλλον εργασίας, για να συντελεσθεί η παραβίαση. Δεν είναι αναγκαίο η αναγνώριση να μπορεί να γίνει από ένα μεγάλο πλήθος ή από το ευρύτερο κοινό. Μάλιστα μπορεί να λεχθεί ότι συνιστά μεγαλύτερο κακό να γίνει η αναγνώριση σε επίπεδο μικρού συγγενικού ή φιλικού περιβάλλοντος ή σε επίπεδο γνωστών στο επίπεδο της εργασίας ή της γειτονιάς παρά από ένα μεγαλύτερο πλήθος το οποίο είναι αδιάφορο προς το υπό αναφορά άτομο. Το γεγονός ότι η παραπονούμενη ζήτησε και μίλησε από την εκπομπή δεν θεραπεύει τη βλάβη που υπέστη ή την ευθύνη του σταθμού και των συντελεστών της εκπομπής, γιατί υποχρεώθηκε να το πράξει προκειμένου να απαντήσει σε όσα ο τηλεοπτικός σταθμός έδωσε την ευκαιρία να αναφέρει ο εν διαστάσεις σύζυγός της, τα οποία έκρινε ότι έχρηζαν απάντησης. Εξ άλλου, το αντικείμενο του παραπόνου δεν είναι η αντιπαράθεση μεταξύ των εν διαστάσει συζύγων, αλλά η εισβολή στην ιδιωτική ζωή και η αποκάλυψη προσωπικών δεδομένων. Επίσης, αποφάσιε ότι οι παρεμβάσεις του παρουσιαστή για να αποτρέψει αναφορά προσωπικών δεδομένων και άλλων στοιχείων της διαμάχης του εν διαστάσει ζεύγους καλώς έγιναν, αλλά δεν θεραπεύουν το γεγονός ότι επετράπη να γίνει αναγνώριση της παραπονούμενης και να αναφερθούν προσωπικά της στοιχεία και περαιτέρω να γίνουν αναφορές στο παιδί. Πολύ περισσότερο που οι συντελεστές της παραγωγής δεν έλαβαν υπόψη τις προληπτικές παρεμβάσεις της παραπονούμενης για να αποτρέψει την εξέλιξη αυτή. Στη διάρκεια της εκπομπής αναφέρθηκαν στοιχεία που αποτελούν προσωπικά δεδομένα της παραπονούμενης ως αναγόμενα στην ιδιωτικής της ζωή και στο προσωπικό και οικογενειακό της καθεστώς. Επίσης αναφέρθηκαν γεγονότα και διατυπώθηκαν ισχυρισμοί που κατά την κρίση της Επιτροπής συνιστούν διασυρμό και διαπόμπευσή της, κατά παράβαση του άρθρου 12 περί δυσμενών διακρίσεων, που προβλέπει ότι «ο χλευασμός, η διαπόμπευση και ο διασυρμός ατόμων ή ομάδων είναι ανεπίτρεπτος». Συνεπώς η Επιτροπή αποφάσισε ότι υπήρξε παραβίαση του άρθρου 3 του κώδικα που προστατεύει το δικαίωμα στην ιδιωτική ζωή και απαγορεύει την αποκάλυψη προσωπικών δεδομένων και του άρθρου 12 περί του ανεπίτρεπτου των δυσμενών διακρίσεων και του χλευασμού ή διασυρμού. Ως προς το παιδί, η Επιτροπή αποφάσισε ότι η παρουσία και μόνο του πατέρα στην εκπομπή οδηγούσε κατά τον ίδιο τρόπο στην αποκάλυψη της ταυτότητάς του, ενώ παράλληλα αναφέρθηκαν προσωπικά του στοιχεία, όπως η ηλικία και η ημέρα των γενεθλίων του και φυσικά τα ονόματα των γονέων του και η οικογενειακή του κατάσταση. Η αποκάλυψη αυτή συνιστά παραβίαση από μέρους του σταθμού και των συντελεστών της εκπομπής των προνοιών του άρθρου 11 του Κώδικα που αποσκοπεί στην προστασία των παιδιών. Η Επιτροπή αναφέρει συναφώς ότι με βάση τον Κώδικα, τα ΜΜΕ και οι δημοσιογράφοι υποχρεούνται να τηρούν τις πρόνοιες της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα του Παιδιού, που έχει επικυρωθεί από την Κυπριακή Δημοκρατία και συνεπώς έχει αυξημένη τυπική ισχύ έναντι άλλων νόμων. Το άρθρο 3 της Σύμβασης προβλέπει ότι σε οποιεσδήποτε αποφάσεις από οιονδήποτε πρόσωπο ή οργανισμό «πρέπει να λαμβάνεται πρωτίστως υπόψη το συμφέρον του παιδιού». Η Επίτροπος για την Προστασία των Δικαιωμάτων του Παιδιού έχει επανειλημμένα υποδείξει ότι το συμφέρον του παιδιού είναι υπέρτερο του συμφέροντος οποιουδήποτε άλλου προσώπου περιλαμβανομένου του πατέρα ή της μητέρας. Επίσης, το άρθρο 16 της Σύμβασης προβλέπει ότι «κανένα παιδί δεν μπορεί να αποτελέσει αντικείμενο αυθαίρετης ή παράνομης επέμβασης στην ιδιωτική του ζωή, στην οικογένεια του, στην κατοικία του ή στην αλληλογραφία του, ούτε παράνομων προσβολών της τιμής και της υπόληψης του». Υπό το φως των ανωτέρω προνοιών μπορεί να λεχθεί ότι η προστασία του παιδιού έναντι οποιασδήποτε παρέμβασης στην ιδιωτική του ζωή, ακόμη και όταν υπάρχει ισχυρισμός ότι γίνεται προς εξυπηρέτηση του συμφέροντός του, είναι απόλυτη. Μόνο σε πολύ εξαιρετικές περιπτώσεις στις οποίες με βάση αντικειμενικά κριτήρια πράγματι εξυπηρετείται το συμφέρον του παιδιού επιτρέπεται παρέμβαση στην ιδιωτική του ζωή. Υπό το φως των ανωτέρω, η Επιτροπή αποφάσισε ότι ο σταθμός και οι συντελεστές της εκπομπής «Ενημέρωση τώρα», ανεξάρτητα από οποιεσδήποτε προθέσεις, ενήργησαν κατά παράβαση του άρθρου 11 του Κώδικα, που ρητώς απαγορεύει οποιεσδήποτε παρεμβάσεις στη ζωή του παιδιού. Η Επιτροπή αισθάνεται υποχρεωμένη να επισημάνει ότι σε ζωντανές εκπομπές οι συντελεστές πρέπει να μεριμνούν για τα απρόοπτα και να λαμβάνουν μέριμνα να τα προλαμβάνουν ή να τα αντιμετωπίζουν. Ιδιαίτερα, θα πρέπει να έχουν πάντοτε υπόψη τις επιπτώσεις που ενδεχομένως να έχει η παρουσία ατόμων σε εκπομπές πάνω σε τρίτα άτομα.

ΡΑΤΣΙΣΤΙΚΑ ΚΑΙ ΜΙΣΑΛΛΟΔΟΞΑ ΜΗΝΥΜΑΤΑ, ΠΡΟΑΓΩΓΗ ΣΤΗ ΒΙΑ ΚΑΙ ΔΙΑΣΥΡΜΟΣ ΠΡΟΣΩΠΟΥ ΣΕ ΣΚΙΤΣΑ ΤΟΥ ΠΙΝ ΣΤΟΝ "ΦΙΛΕΛΕΥΘΕΡΟ"

Η Επιτροπή Δημοσιογραφικής Δεοντολογίας εξέτασε παράπονο (17/10/12/2015) από το Μιχάλη Ολύμπιο ότι δύο σκίτσα του ΠΙΝ (Πέτρου Παπαπέτρου) που δημοσιεύθηκαν στο «Φιλελεύθερο», προωθούσαν τη βία και το ρατσισμό και έστελλαν μισαλλόδοξα μηνύματα υποθάλποντας φανατισμούς και πάθη. Το ένα από τα δύο σκίτσα παρουσιάζει μασκοφόρους ταραξίες σε γήπεδο ποδοσφαίρου που κραδαίνουν ξύλα με καρφιά, βόμβες και άλλα αντικείμενα, με έναν από αυτούς να λέγει: «Να προσέχουμε ποιους δέρνουμε γιατί θα βγάλει ανακοίνωση ο Αϊντα ότι είμαστε ρατσιστές ξενοφοβικοί και δεν θέλουμε λύση». Το δεύτερο σκίτσο παρουσιάζει δύο άτομα μπροστά σε πάσσαλο με οδικές πινακίδες προς πόλεις και χωριά στα κατεχόμενα με αλλαγμένα τα τοπωνύμια στην Τουρκική, με φόντο τον Πενταδάκτυλο και την Τουρκική σημαία, μπροστά στις οποίες στέκονται δύο άτομα. Το ένα άτομο ερωτά «Πώς μεταφράζεται στα Τούρκικα το…Τάκης Χατζηδημητρίου;» και το δεύτερο απαντά «Τάκης Χατζηδημητρίου».

Ο παραπονούμενος ανέφερε ότι θεωρούσε πως το πρώτο σκίτσο προωθούσε τη βία και τον εθνοτικό ρατσισμό κατά των Τουρκοκυπρίων και επίσης συνιστούσε παραβίαση των προνοιών του Κώδικα για την υποχρέωση των δημοσιογράφων να «είναι ιδιαίτερα προσεκτικοί και διακριτικοί στην παρουσίαση θεμάτων όπως η βία, το έγκλημα…” Για το δεύτερο σκίτσο, ο παραπονούμενος ανέφερε ότι συνιστούσε απρόκλητη προσβολή για τον κ. Τάκη Χατζηδημητρίου υπονοώντας ότι εξυπηρετεί συμφέροντα της Τουρκίας και ότι εξέπεμπε μισαλλόδοξο μήνυμα και δημιουργούσε αχρείαστους φανατισμούς και πάθη. Δεδομένου ότι το δεύτερο σκίτσο αφορούσε τρίτο άτομο, η Επιτροπή απευθύνθηκε στον κ. Χατζηδημητρίου με το ερώτημα κατά πόσο είχε ένσταση να εξετασθεί το παράπονο. Απάντησε ότι δεν είχε ένσταση για την εξέταση του παραπόνου και παρατήρησε ότι θεωρούσε το σκίτσο βάναυσο. Ο «Φιλελεύθερος» και ο ΠΙΝ απέρριψαν τις θέσεις του παραπονούμενου, υποστηρίζοντας ότι τα δύο σκίτσα συνιστούσαν σχολιασμό θεμάτων της επικαιρότητας μέσω της γελοιογραφίας. Περαιτέρω υποστήριξαν ότι η γελοιογραφία σκοπό έχει να σχολιάζει επίκαιρα θέματα όπως η βία στα γήπεδα και οι ταραξίες, μέσω της σάτιρας, της διακωμώδησης, του χιούμορ του σαρκασμού, της υπερβολής και της παραδοξότητας. Ανέφεραν ακόμη πως τα σκίτσα ήταν μεμονωμένα και ασχολούνταν με θέματα επικαιρότητας και δεν αποτελούσαν μέρος κάποιας κακόβουλης εκστρατείας του σκιτσογράφου. Κατά την εξέταση του θέματος, η Επιτροπή έλαβε υπόψη τη θέση των καθ΄ ων το παράπονο ότι τα επίμαχα σκίτσα συνιστούσαν σχολιασμό της επικαιρότητας με σατιρική ή και σαρκαστική διάθεση, η οποία μπορεί να εκφρασθεί μέσω της διακωμώδησης και της υπερβολής. Επίσης έλαβε υπόψη ότι η σάτιρα έχει κατά κανόνα ευρύτερο πεδίο έκφρασης στο σχολιασμό προσώπων και καταστάσεων από άλλες μορφές έκφρασης γνώμης. Παράλληλα έλαβε υπόψη ότι τα δημοσιεύματα, είτε πρόκειται για κείμενα λόγου, είτε για σκίτσα ή φωτογραφίες, μπορούν να ερμηνευθούν κατά περισσότερους από ένα τρόπους υπό το πρίσμα της χρονικής στιγμής, σύγχρονων γεγονότων και της γενικότερης «περιρρέουσας ατμόσφαιρας» και κατά συνέπεια δεν περιορίστηκε στην εξέταση του θέματος υπό το πρίσμα της εκδοχής που έδωσε ο σκιτσογράφος, ότι δηλαδή το πρώτο σκίτσο συνιστούσε σαρκασμό για τους ταραξίες των γηπέδων και το δεύτερο ότι σατίριζε με χιουμοριστική διάθεση την αλλαγή των τοπωνυμίων στα κατεχόμενα, με αφορμή την κυκλοφορία σχετικού βιβλίου. Εξετάζοντας το πρώτο σκίτσο, η Επιτροπή διαπίστωσε ότι επιδέχεται δύο διαφορετικές ερμηνείες, δηλαδή μπορεί να εκληφθεί ως σαρκασμός για τους χούλιγκαν των γηπέδων, αλλά και ως σχολιασμός γεγονότων που διαδραματίστηκαν αμέσως πριν από τη δημοσίευση του σκίτσου, στη διάρκεια διαδηλώσεων Ελληνοκυπρίων στις ελεύθερες περιοχές, με αφορμή την επέτειο της ανακήρυξης του ψευδοκράτους. Οχήματα Τουρκοκυπρίων δέχθηκαν επιθέσεις και υπέστησαν ζημιές από διαδηλωτές, που δεν ήταν ταραξίες των γηπέδων. Ο απεσταλμένος του Γ.Γ. των Ηνωμένων Εθνών Εσπεν Μπαρθ Αϊντα προέβη σε δήλωση στην οποία ανέφερε μεταξύ άλλων ότι οι επιθέσεις έγιναν από άτομα που δεν επιθυμούν τη λύση του Κυπριακού. Η Επιτροπή αποφάσισε ότι από την άποψη της διακωμώδησης των ταραξιών των γηπέδων το σκίτσο δεν θα μπορούσε να θεωρηθεί επιλήψιμο. Ομως, η Επιτροπή έλαβε υπόψη ότι η εφημερίδα απευθύνεται σε όλες τις ηλικίες και τάξεις του πληθυσμού και επομένως και σε άτομα νεαρής ηλικίας και ποικίλου επιπέδου διαπαιδαγώγησης και μόρφωσης. Εξετάζοντας το πρώτο σκίτσο-γελοιογραφία από την άποψη της έκφρασης σαρκασμού για τους χούλιγκαν των γηπέδων, η Επιτροπή αποφάσισε ότι θα μπορούσε να θεωρηθεί ως πρότυπο και αποτελέσει παρότρυνση ή ενθάρρυνση σε άσκηση βίας από άτομα που λόγω διαπαιδαγώγησης, μορφωτικού επιπέδου ή προδιάθεσης θεωρούν τη βία όχι ως κάτι κακό και κοινωνικά απαράδεκτο αλλά ως μαγκιά και τρόπο ζωής για τους νέους (και όχι μόνο) και επομένως ως κάτι το φυσικό, το επιτρεπτό ή ακόμη και ως μέσο ανάδειξης τους στα μάτια της κοινωνίας και κυρίως ατόμων με παρόμοιες αντιλήψεις, που δυστυχώς διαπιστώνεται πως δεν είναι λίγα. Από την άποψη αυτή, η Επιτροπή αποφάσισε ότι το σκίτσο συνιστούσε παράβαση της γενικής πρόνοιας του Κώδικα Δημοσιογραφικής Δεοντολογίας που προβλέπει ότι οι δημοσιογράφοι και τα ΜΜΕ είναι ιδιαίτερα προσεκτικοί και διακριτικοί στην παρουσίαση θεμάτων όπως η βία και το έγκλημα και προάγουν τη δημοκρατία και τις άλλες πανανθρώπινες αξίες. Όπως προαναφέρθηκε, η Επιτροπή διαπίστωσε ότι το σκίτσο αυτό είναι δυνατό να ερμηνευθεί και διαφορετικά, δηλαδή να εκληφθεί ως σχολιασμός της δήλωσης του προσωπικού απεσταλμένου του Γ.Γ. των Ηνωμένων Εθνών Εσπεν Μπαρθ Αϊντα, που αποδοκίμασε τις επιθέσεις των διαδηλωτών εναντίον οχημάτων Τουρκοκυπρίων. Υπό το πρίσμα της δεύτερης αυτής ερμηνείας, η Επιτροπή αποφάσισε ότι η φράση «Να προσέχουμε ποιους δέρνουμε γιατί θα βγάλει ανακοίνωση ο Αϊντα ότι είμαστε ρατσιστές ξενοφοβικοί και δεν θέλουμε λύση» συνιστούσε εμφανή αναφορά στους Τουρκοκυπρίους, γεγονός που κρίθηκε ως δυσμενής διάκριση στη βάση της εθνοτικής καταγωγής και συνεπώς παράβαση του άρθρου 12 το οποίο προβλέπει ότι «τα Μ.Μ.Ε. αποφεύγουν οποιαδήποτε απ’ ευθείας ή άλλη αναφορά ή ενέργεια εναντίον προσώπου η οποία περιέχει στοιχεία προκατάληψης με βάση στη φυλή, το χρώμα, τη γλώσσα, τη θρησκεία, τις πολιτικές ή άλλες πεποιθήσεις, την εθνική ή κοινωνική προέλευση…». Επίσης, με βάση τη δεύτερη δυνατή ερμηνεία του σκίτσου, η Επιτροπή αποφάσισε ότι η πιο πάνω φράση υποβάλλει κατά παραπλανητικό τρόπο ότι τις επιθέσεις εναντίον των Τουρκοκυπρίων είναι δυνατό να διενήργησαν χούλιγκαν των γηπέδων και όχι άτομα που είναι γενικά γνωστό ότι πρόσκεινται σε ομάδες, οργανώσεις ή κόμματα που αντιτίθενται σε λύση του Κυπριακού, κατά παράβαση του Άρθρου 1 του Κώδικα, το οποίο προβλέπει ότι «τα ΜΜΕ μεριμνούν ώστε να μη δημοσιεύονται ανακριβείς, παραπλανητικές, φανταστικές ή διαστρεβλωτικές της αλήθειας ειδήσεις, πληροφορίες ή σχόλια». Εξετάζοντας το δεύτερο σκίτσο, η Επιτροπή, έλαβε υπόψη ότι ο κ. Τάκης Χατζηδημητρίου είναι ευρέως γνωστό άτομο, το οποίο έχει ενεργό δράση στην προαγωγή των σχέσεων των δύο κοινοτήτων της Κύπρου και της επαναπροσέγγισης και έχει προσφέρει σημαντικές υπηρεσίες για την προστασία και συντήρηση μνημείων της κοινής πολιτιστικής κληρονομιάς, συνεργαζόμενος προς τούτο στενά με Τουρκοκυπρίους, στο πλαίσιο της αρμόδιας δικοινοτικής επιτροπής. Η Επιτροπή αποφάσισε, ότι πέραν της σατιρικής αποδοκιμασίας της αντικατάστασης των Ελληνικών τοπωνυμίων στις κατεχόμενες περιοχές με Τουρκικά, με αφορμή την έκδοση βιβλίου για τα τοπωνύμια στα κατεχόμενα εδάφη της Κύπρου, η αναφορά στον κ. Χατζηδημητρίου αποτελεί αναίτια και ανεπίτρεπτη διασύνδεση του ονόματός του με την καταδικαστέα πρακτική της αλλαγής των τοπωνυμίων. Η Επιτροπή θεώρησε ότι ο διάλογος στο σκίτσο δυνατό μπορεί να ερμηνευθεί ως αποδοκιμασία για την ενασχόληση του κ. Χατζηδημητρίου στο πλαίσιο της επιτροπής για την πολιτιστική κληρονομιά ή και υπονοούμενο ότι η ενασχόλησης αυτή δυνατό να ενθάρρυνε ή να συνέβαλε στη μετονομασία των Ελληνικών τοπωνυμίων στα κατεχόμενα, ή ότι η πολιτική επαναπροσέγγισης την οποία εκφράζει ο κ. Χατζηδημητρίου δεν μπόρεσε ή έχει αποτύχει ή ότι ο κ. Χατζηδημητρίου δεν έχει ενδιαφερθεί για να αποτρέψει το φαινόμενο αυτό ή ενδεχομένως να προσπάθησε και απέτυχε. Η Επιτροπή θεωρεί ότι οποιοσδήποτε μπορεί να κρίνει και να επικρίνει τον κ. Χατζηδημητρίου είτε για τις απόψεις του ή την εργασία του ή και τα δύο. Αυτό όμως πρέπει να γίνει με τρόπο που να καθιστά σαφές για πιο πράγμα επικρίνεται ώστε να παρέχεται η δυνατότητα απάντησης στην επίκριση. Αντίθετα, το σκίτσο συνιστούσε μια αφηρημένη μομφή ή απροσδιόριστη καταγγελία εναντίον του κ. Χατζηδημητρίου, στη βάση μη διακριτών στοιχείων ή γεγονότων, σε σημείο που να προκαλεί σύγχυσή κατά πόσο πρόκειται για παράθεση γεγονότων ή για σχόλιο. Η πρακτική αυτή συνιστά παράβαση της πρόνοιας του άρθρου 1 του Κώδικα Δημοσιογραφικής δεοντολογίας,, που προβλέπει ότι «τα Μ.Μ.Ε., ενώ έχουν δικαίωμα να προβαίνουν σε αναλύσεις και να υποστηρίζουν συγκεκριμένες θέσεις, εν τούτοις θα πρέπει να καθιστούν σαφή τη διάκριση μεταξύ γεγονότος και ερμηνείας, σχολίου ή εικασίας». Η Επιτροπή αποφάσισε επίσης ότι η διασύνδεση του κ. Χατζηδημητρίου με την αλλαγή των τοπωνυμίων και η αποδοκιμασία του με ένα σκίτσο που δημιουργεί συνειρμούς για τη συνεργασία του με την τουρκική πλευρά συνιστά άδικη και ανεπίτρεπτη προσωπική επίθεση και επίσης χλευασμό, διαπόμπευση ή διασυρμό ενός ατόμου σε σχέση με τις πράξεις πολιτικής του κατοχικού καθεστώτος που εφάρμοσε από την πρώτη ημέρα της εισβολής του 1974 και που αποσκοπεί στην αλλαγή του χαρακτήρα των κατεχομένων περιοχών της Κύπρου, περιλαμβανομένων των τοπωνυμίων. Η ταύτιση με αυτό τον τρόπο του κ. Χατζηδημητρίου ή της εργασίας του με τους Τούρκους, αναφέροντας ότι το όνομά του δεν χρειάζεται καν να μεταφρασθεί στα Τούρκικα, συνιστά παραβίαση του άρθρου 12 του Κώδικα, δεδομένου που προβλέπει ότι «τα Μ.Μ.Ε. αποφεύγουν οποιαδήποτε απ’ ευθείας ή άλλη αναφορά ή ενέργεια εναντίον προσώπου η οποία περιέχει στοιχεία προκατάληψης με βάση … τις πολιτικές ή άλλες πεποιθήσεις» και επίσης καθορίζει ως ανεπίτρεπτο το χλευασμό, τη διαπόμπευση ή το διασυρμό ατόμων ή ομάδων. Όπως προαναφέρθηκε, η Επιτροπή αναγνωρίζει το δικαίωμα οποιουδήποτε δημοσιογράφου ή ΜΜΕ, στο πλαίσιο του δικαιώματος της ελευθερίας έκφρασης, να κρίνει και να επικρίνει οποιαδήποτε πολιτική ή τις πράξεις, τις πεποιθήσεις ή ενέργειες οποιουδήποτε. Όμως το δικαίωμα της ελευθερίας έκφρασης πρέπει να ασκείται απαρεγκλίτως στο πλαίσιο των προνοιών του Κώδικα Δημοσιογραφικής Δεοντολογίας. Όπως προαναφέρθηκε, η Επιτροπή αναγνωρίζει επίσης ότι η σάτιρα έχει ευρύτερο πεδίο έκφρασης που μπορεί να φθάνει και μέχρι του σημείου της υπερβολής ή και διακωμώδησης, αλλά δεν αποδέχεται ότι αυτή η ευρύτερη ελευθερία είναι δυνατό να φθάνει μέχρι του σημείου που εξόφθαλμα καθάπτεται βασικών προνοιών του Κώδικα Δημοσιογραφικής Δεοντολογίας, όπως είναι οι διατάξεις που αποσκοπούν στη διασφάλιση της ακρίβειας των πληροφοριών και της αντικειμενικότητας, στην καταπολέμηση του ρατσισμού και της μισαλλοδοξίας μέσω της προκατάληψης που εκδηλώνεται στη βάση της φυλής, του χρώματος, της γλώσσας, της θρησκείας, της εθνικής ή κοινωνικής προέλευσης και των πολιτικών ή άλλων πεποιθήσεων. Επίσης, η Επιτροπή θεωρεί ανεπίτρεπτη τη χρήση της σάτιρας ως οχήματος για προαγωγή της βίας, κατά παράβαση νομικών διατάξεων, ή ως μέσου παραπληροφόρησης και παραπλάνησης. Παράλληλα, η Επιτροπή δεν θεωρεί αποδεκτό η άσκηση κριτικής να είναι γενικής φύσεως και να μετατρέπεται σε προσωπική επίθεση ή να λαμβάνει τη μορφή διασυρμού οποιουδήποτε.

ΠΡΟΣΠΑΘΕΙΑ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗΣ ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΩΝ ΙΣΤΟΣΕΛΙΔΩΝ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΙΣ ΠΡΟΝΟΙΕΣ ΤΟΥ ΚΩΔΙΚΑ ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΙΚΗΣ ΔΕΟΝΤΟΛΟΓΙΑΣ

Η Επιτροπή Δημοσιογραφικής Δεοντολογίας ασχολήθηκε αυτεπάγγελτα με υπόθεση (14/22/9/2015) δημοσίευσης φωτογραφιών καταδίκων από την ιστοσελίδα Cyprus Times, οι οποίες λήφθηκαν στη διάρκεια θεατρικής παράστασης από φυλακισμένους. Οι φωτογραφίες, που ήταν αρκετές, αποτελούσαν μέρος είδησης για την παράσταση που δόθηκε μπροστά σε κοινό από φυλακισμένους, καθώς και συγγενείς και φίλους των, το Σεπτέμβριο του 2015. Το φωτορεπορτάζ επικεντρώθηκε σε φυλακισμένους, των οποίων η σύλληψη και δίκη είχε απασχολήσει την κοινή γνώμη. Η Επιτροπή έκρινε ότι το κείμενο της είδησης δεν περιείχε ό,τιδήποτε το μεμπτό, όμως θεώρησε ότι οι φωτογραφίες συνιστούσαν παραβίαση του δικαιώματος στην ιδιωτική ζωή. Ωστόσο η Επιτροπή αποφάσισε να μην εκδώσει επίσημη απόφαση, θεωρώντας ότι θα ήταν πιο πρόσφορο, με αφορμή την περίπτωση αυτή, αλλά και άλλες κατά τις οποίες πολλές ιστοσελίδες παραβιάζουν πρόνοιες του Κώδικα Δημοσιογραφικής Δεοντολογίας, να αναλάβει εκστρατεία ενημέρωσης και επιμόρφωσης των δημοσιογράφων που εργάζονται σε ιστοσελίδες, Η απόφαση αυτή λήφθηκε μετά τη διαπίστωση ότι οι παραβιάσεις του Κώδικα Δεοντολογίας διαπράττονται πιο συχνά από τις ιστοσελίδες, προφανώς επειδή απασχολούν νέους δημοσιογράφους που δεν είχα την ευκαιρία να γνωρίσουν και να εξοικειωθούν με τις πρόνοιες του Κώδικα. Κατά συνέπεια διευθέτησε συναντήσεις με υπεύθυνους και δημοσιογράφους ιστοσελίδων μέσω του νεοσύστατου συνδέσμου τους για την ενημέρωσή τους σχετικά με τις πρόνοιες του Κώδικα.

ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΗΣΗ ΔΙΑΦΗΜΙΣΤΙΚΟΥ ΕΚΠΟΜΠΗΣ ΤΟΥ ΤΗΛΕΟΠΤΙΚΟΥ ΣΤΑΘΜΟΥ ΣΙΓΜΑ ΣΤΟ ΧΩΡΟ ΤΩΝ ΚΡΑΤΗΤΗΡΙΩΝ ΚΟΚΚΙΝΟΤΡΙΜΙΘΙΑΣ

Η Επιτροπή Δημοσιογραφικής Δεοντολογίας εξέτασε παράπονο (3/21/1/2016) από τον Ανδρέα Ιωάννου ότι «ο τηλεοπτικός σταθμός Σίγμα πρόβαλε διαφημιστική ταινία για τα ανδρικά καλλιστεία που διοργάνωσε ο σταθμός με σκηνές που λήφθηκαν στα Κρατητήρια Κοκκινοτριμιθιάς. Επίσης ανέφερε ότι έγιναν καταγγελίες από τηλεθεατές για το γεγονός αυτό και ότι υπήρξε εξαπάτηση του φρουρού ασφαλείας από τους ανθρώπους του σταθμού ως προς τους πραγματικούς σκοπούς της επίσκεψη τους στο συγκεκριμένο χώρο. Ο παραπονούμενος υποστήριξε ότι η όλη επιχείρηση στήθηκε με οδηγίες και καθοδήγηση του διευθύνοντα συμβούλου του σταθμού κ. Χρύσανθου Τσουρούλη. Εξ άλλου, παραπονέθηκε ότι «ο ‘Φιλελεύθερος’ πρόβαλε συστηματικά σε δημοσιεύματά του ότι 50 επώνυμοι γδύνονται για το πιο hot party της χρονιάς, αναφέροντας πως πρόκειται για ψευδή διαφήμιση «διότι οι 50 επώνυμοι δεν πρόκειται να γδυθούν στο πάρτι αλλά γδύθηκαν προηγουμένως και στο πάρτι θα υπάρχουν απλά οι φωτογραφίες τους». Πρόκειται, εν πολλοίς, για επανάληψη παραπόνου, σε ότι αφορά στον τηλεοπτικό Σταθμό ΣΙΓΜΑ, που υποβλήθηκε στις 16/11/2015, το οποίο η Επιτροπή αποφάσισε μεν να εξετάσει, αλλά δεν μπόρεσε να πράξει, διότι ο παραπονούμενος δεν παρέθεσε επαρκή στοιχεία για το χρόνο προβολής του διαφημιστικού. Ανταποκρινόμενος σε παράκληση της Επιτροπής να υποβάλει συγκεκριμένες λεπτομέρειες, όπως ημερομηνίες προβολής ή δημοσίευσης, απέστειλε στις 11/2/2016 επιστολή, στην οποία παρέχει τις πληροφορίες που του ζητήθηκαν. Παράλληλα υπέβαλε νέο παράπονο εναντίον του κ. Τσουρούλη και του Σίγμα για μετάδοση εμπιστευτικού εγγράφου που δόθηκε σε ενημέρωση των κομμάτων από τον πρόεδρο Νίκο Αναστασιάδη το οποίο η Επιτροπή εξέτασε ως ξεχωριστό παράπονο (Ιδε υπόθεση 4/16). Ως προς την αναφορά στο «Φιλελεύθερο» ο παραπονούμενος δεν υπέβαλε οποιαδήποτε στοιχεία για το υπό αναφορά δημοσίευμα και η Επιτροπή αποφάσισε ότι δεν ήταν σε θέση να εξετάσει οποιοδήποτε παράπονο λόγω έλλειψης στοιχείων. Στην επιστολή του ο παραπονούμενος αναφέρθηκε και σε προηγούμενη απόφαση της Επιτροπής για τον κ. Τσουρούλη ή άλλα παράπονα εναντίον του, ζητώντας από την Επιτροπή να κάνει «κάτι επί τέλους με αυτό τον άνθρωπο». Η Επιτροπή έκρινε πως με βάση τον Κώδικα Δημοσιογραφικής Δεοντολογίας, δεν εμπίπτει στην αποστολή της η λήψη μέτρων εναντίον οποιουδήποτε συγκεκριμένου ατόμου, πέραν της έκδοσης αποφάσεων μέσω των οποίων επιδιώκεται η συμμόρφωση των δημοσιογράφων και των ΜΜΕ προς τις πρόνοιες του Κώδικα. Εξ άλλου, ο Κώδικας Δημοσιογραφικής Δεοντολογίας δεν περιλαμβάνει πρόνοια με βάση την οποία να είναι δυνατό να ληφθεί υπόψη προηγούμενη απόφαση στην εξέταση νέων παραπόνων. Αυτό είναι σύμφωνο με τις πρόνοιες του Κώδικα ότι η Επιτροπή δεν επιβάλλει ποινές, στην επιβολή των οποίων να μπορούν να προσμετρήσουν προηγούμενα κατά το πρότυπο δικαστικών αποφάσεων. Για το λόγο αυτό η Επιτροπή δεν έλαβε υπόψη αποφάσεις η άλλες υποθέσεις στις οποίες έγινε αναφορά, κατά την εξέταση του παραπόνου για τη μετάδοση της διαφημιστικής ταινίας, θεωρώντας ότι είναι άσχετες με την υπό εξέταση υπόθεση. Κατά την εξέταση του θέματος, η Επιτροπή διαπίστωσε ότι το όλο θέμα προέκυψε μετά τη δημοσίευση φωτογραφιών σε διάφορες ιστοσελίδες που παρουσίαζαν τους διαγωνιζόμενους στο «Mister Cyprus» και την παρουσιάστρια να ποζάρουν στους εξωτερικούς χώρους των κρατητηρίων με φόντο την περίφραξη. Όπως αναφερόταν, οι φωτογραφίες λήφθηκαν κατά το γύρισμα διαφημιστικής ταινίας για το διαγωνισμό. Η δημοσίευση των φωτογραφιών και η πληροφορία για το γύρισμα διαφημιστικού στο χώρο των Κρατητηρίων προκάλεσε αντιδράσεις και σχόλια από μέλη του κοινού που ανέφεραν ότι η πράξη βεβήλωσε ένα χώρο στον οποίο υπέφεραν χιλιάδες άνθρωποι που κρατήθηκαν για χρόνια χωρίς δίκη και 13 συνολικά κρατούμενοι πέθαναν στα Κρατητήρια. Το επίμαχο τρέιλερ μεταδόθηκε στην εκπομπή «Ζήσε το» της Βασιλικής Χατζηαδάμου στις 24/9/2015 με σκοπό, όπως αναφέρθηκε, να καταδειχθεί πως δεν περιείχε ο,τιδήποτε το επιλήψιμο. Το διαφημιστικό είχε διάρκεια 46 δευτερολέπτων και παρουσίαζε τους διαγωνιζόμενους στο «Mister Cyprus» με άρβυλα, παντελόνια παραλλαγής και μαύρα μπλουζάκια να τρέχουν και να κάνουν γυμναστικές ασκήσεις εδάφους στους εξωτερικούς χώρους των κρατητηρίων με φόντο το συρματόπλεγμα και την παρουσιάστρια της εκπομπής ντυμένη με μίνι να περπατά ανάμεσά τους και στο τέλος να πατά με το ψηλοτάκουνο παπούτσι της έναν από αυτούς στη μέση. Μετά τις αντιδράσεις του κοινού το Σίγμα εξέδωσε ανακοίνωση στις 24/9/2015 και ο κ. Τσουρούλης παρουσιάστηκε μετά την προβολή για να εξηγήσει τα σκεπτικό του γυρίσματος της διαφημιστικής ταινίας στα Κρατητήρια Κοκκινοτριμιθιάς. Η ανακοίνωση του Σίγμα ανέφερε ότι για σκοπούς διαφήμισης της εκπομπής “Mister Cyprus” λήφθηκαν σκηνές στο χώρο των κρατητηρίων Κοκκινοτριμιθιάς για τηλεοπτικό γύρισμα διαφημιστικής ταινίας για την εκπομπή MR CYPRUS λόγω του στρατιωτικού περιβάλλοντος. Ανέφερε ότι σχετική άδεια παραχωρήθηκε από τον αρμόδιο διαχειριστή και κατά τη διάρκεια των γυρισμάτων υπήρχε επίβλεψη της αστυνομίας. Περαιτέρω, ανέφερε ότι οι σκηνές που λήφθηκαν «ουδεμίαν συσχέτιση είχαν με τον ιστορικό χώρο ή την ηρωική ιστορία του έπους του 1955-1959, για τα οποία ο σταθμός μας έχει επιδείξει τον δέοντα σεβασμό, κάτι που έχει αποδείξει εμπράκτως, εξάλλου και στο παρελθόν». Επίσης υποστήριξε ότι ο χώρος έχει χρησιμοποιηθεί και χρησιμοποιείται ακόμη για σκοπούς γυρισμάτων ή φωτογραφίσεων και μάλιστα μέσα στους θαλάμους, ενώ οι σκηνές για το διαφημιστικό λήφθηκαν σε μέρος της αυλής μόνο, με «τον απόλυτο σεβασμό από την παραγωγή». Περαιτέρω ανέφερε ότι «φωτογραφίες που δημοσιεύθηκαν σε προσωπικούς λογαριασμούς στο διαδίκτυο και που θεωρήθηκε ότι προσέβαλαν τον ιστορικό χώρο αποτελούσαν υλικό back-stage, κατέβηκαν άμεσα και δεν υπήρχε καμία αναπαραγωγή τους από τα Μέσα του Συγκροτήματος ΔΙΑΣ». Εξ άλλου, ανέφερε ότι παρόλο που δεν υπάρχει κάτι το επιλήψιμο στο τελικό προϊόν, που είχε πρόθεση να διαφημίσει, αποφάσισε -για να αποδείξει του λόγου το αληθές- να το προβάλει κατά τη διάρκεια της εκπομπής ΖΗΣΕ ΤΟ! στις 16:00, το επίμαχο trailer για μία και μόνο φορά. Τέλος ανέφερε ότι δεν υπήρξε πρόθεση προσβολής της ιστορικής μνήμης του έπους του αγώνα και του χώρου των κρατητηρίων και ότι στο διαφημιστικό δεν έγινε καμία αναφορά στην ιστορία ή τις υψηλές πράξεις των ευγενών ηρώων του τόπου αυτού, τις οποίες «ο σταθμός μας και ο καθένας μας προσωπικά, θα τις τιμά στο πνεύμα, στο λόγο και σε προγράμματά μας". Το ΣΙΓΜΑ ανταποκρίθηκε σε παράκληση της Επιτροπής να παραθέσει τις απόψεις του με επιστολή του Αναπληρωτή Διευθυντή Ειδήσεων Νικήτα Κυριάκου, στην οποία επανέλαβε το περιεχόμενο της προαναφερθείσας ανακοίνωσης. Στη διάρκεια της εκπομπής ο κ. Τσουρούλης μίλησε εκτεταμένα για το θέμα αναπτύσσοντας τις θέσεις που εκφράστηκαν στη γραπτή ανακοίνωση. Η Επιτροπή εξέτασε το θέμα υπό το πρίσμα της καταγγελίας ότι «υπήρξε εξαπάτηση του φρουρού ασφαλείας από τους ανθρώπους του σταθμού ως προς τους πραγματικούς σκοπούς της επίσκεψης τους στο χώρο των Κρατητηρίων", προκειμένου να διαπιστωθεί κατά πόσο υπήρξε παράνομη πρόσβαση στα Κρατητήρια ή δόλος. Όταν το θέμα ηγέρθη για πρώτη φορά το Νοέμβριο του 2015, ο Γιάννης Σπανός, αρμόδιος στην οργάνωση Ιστορικής Μνήμης ανέφερε στη Γραμματεία ότι πράγματι έγινε επίσκεψη από συνεργείο στο χώρο των κρατητηρίων για την οποία ο Χρύσανθος Τσουρούλης απολογήθηκε και το θέμα θεωρήθηκε λήξαν και δεν υπήρχε κανένα παράπονο. Υπό το φως της βεβαίωσης αυτής η Επιτροπή αποφάσισε ότι δεν υπήρξε παράβαση παραβίαση της πρόνοιας του άρθρου 6 που απαγορεύει τη λήψη πληροφοριών, εικόνων ή φωτογραφιών με ψευδείς παραστάσεις ή άλλο δόλιο τρόπο, δεδομένου ότι υπήρξε δήλωση πως είχε ληφθεί άδεια εισόδου στο χώρο. Η Επιτροπή θεωρεί χρήσιμο να επισημάνει ότι η επίκληση του γεγονότος ότι ο χώρος χρησιμοποιείται για φωτογραφίσεις γάμων ή για άλλα γυρίσματα δεν αποτελεί δικαιολογητικό για οποιοδήποτε για χρήση που δεν συνάδει με την ιστορική σημασία του χώρου και τα συναισθήματα που δημιουργεί ως χώρος κράτησης, ταλαιπωρίας, βασανισμού και θανάτου κρατουμένων του απελευθερωτικού αγώνα του Κυπριακού λαού. Η Επιτροπή δεν έχει αρμοδιότητα να προβεί σε οποιαδήποτε ενέργεια πέραν του να υποδείξει στα ΜΜΕ και στους δημοσιογράφους να επιδεικνύουν ανάλογη συμπεριφορά στο χώρο αυτό και να τονίσει ότι επαφίεται στους αρμόδιους για διαφύλαξη του χώρου να διασφαλίσουν ότι θα τυγχάνει του δέοντος σεβασμού. Παράλληλα η Επιτροπή θεώρησε ως επιβεβλημένο να υποδείξει ότι το διαφημιστικό δεν θα έπρεπε να είχε προβληθεί για λόγους συνέπειας προς το σεβασμό που εκφράστηκε από μέρους των αρμοδίων και του τηλεοπτικού σταθμού ΣΙΓΜΑ για την ιερότητα ή εθνική σημασία του χώρου. Εφ’ όσον το ΣΙΓΜΑ βεβαίωσε ότι το διαφημιστικό δεν περιείχε επιλήψιμες σκηνές και ότι δεν επρόκειτο να χρησιμοποιηθεί για τους σκοπούς για τους οποίους είχε ληφθεί, λαμβάνοντας υπόψη τις ευαισθησίες που είχαν εκφρασθεί και παρ’ όλο που η λήψη των σκηνών έγινε με απόλυτο σεβασμό προς το χώρο, ο σταθμός θα έπρεπε να είχε αρκεσθεί στις διαβεβαιώσεις του. Εξ άλλου, η προβολή του έδωσε την ευκαιρία σε διάφορες ιστοσελίδες να πάρουν το διαφημιστικό και να το αναρτήσουν για θέαση από τους επισκέπτες τους, παρ' όλο που το ΣΙΓΜΑ το αφαίρεσε από την ιστοσελίδα του. Η Επιτροπή επισημαίνει ότι ο Κώδικας δεν περιλαμβάνει πρόνοιες που να ρυθμίζουν ειδικά τη συμπεριφορά των δημοσιογράφων και των ΜΜΕ σε χώρους ιστορικής μνήμης ή εθνικής και θρησκευτικής σημασίας, πέραν της γενικής διάταξης περί επίδειξης ήθους, διαγωγής, συμπεριφοράς και επαγγελματικού επιπέδου της υψηλότερης δυνατής στάθμης. Ως εκ τούτου η Επιτροπή δεν μπορεί να προβεί σε οποιαδήποτε άλλη ενέργεια που να είναι σύμφωνη με τις αρμοδιότητες που έχει με βάση τον Κώδικα Δημοσιογραφικής Δεοντολογίας, πέραν του να προτρέψει τους δημοσιογράφους να επιδεικνύουν υψηλό ήθος και να ενεργούν με το δέοντα σεβασμό προς το χώρο στον οποίο εκάστοτε βρίσκονται, χωρίς να προκαλούν τα αισθήματα ή τις αντιλήψεις των μελών του κοινού. Ιδιαίτερα, όσον αφορά χώρους όπως αυτός των Κρατητηρίων Κοκκινοτριμιθιάς, πρέπει να έχουν υπόψη ότι όλοι οφείλουν να λαμβάνουν υπόψη τα που κάθε άνθρωπος ξεχωριστά μπορεί να έχει για κάθε ένα συγκεκριμένο χώρο.

ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ ΑΠΟΡΡΗΤΟΥ ΕΓΓΡΑΦΟΥ ΤΟΥ ΕΘΝΙΚΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ

Η Επιτροπή Δημοσιογραφικής Δεοντολογίας εξέτασε παράπονο (4/16/2/2016) από τον Ανδρέα Ιωάννου εναντίον του Διευθυντή του τηλεοπτικού σταθμού ΣΙΓΜΑ Χρύσανθου Τσουρούλη για αντιδεοντολογική δημοσιοποίηση απορρήτου εγγράφου του Εθνικού Συμβουλίου από την ιστοσελίδα SIGMALIVE. Πρόκειται για έγγραφο που δόθηκε στα μέλη του Εθνικού Συμβουλίου για ενημέρωση σχετικά με την πορεία των διαπραγματεύσεων για το Κυπριακό. Το έγγραφο περιείχε τις θέσεις του Προέδρου Αναστασιάδη ως προς τα ποια θέματα συζητήθηκαν, σε ποια υπάρχει συμφωνία ή σύγκλιση απόψεων και ποια δεν συζητήθηκαν ακόμη ή συζητήθηκαν και υπήρχε διαφωνία. Διαβάστηκε από τον κ. Αναστασιάδη στην κοινή συνάντηση που είχε ο ίδιος και ο Τουρκοκύπριος ηγέτης Μουσταφά Ακιντζί με το Γενικό Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών στο Νταβός τον Ιανουάριο του 2016. Μετά τη δημοσιοποίηση του εγγράφου εκδόθηκε ανακοίνωση του Κυβερνητικού Εκπροσώπου στην οποία εξέφραζε την απαρέσκεια του Προέδρου για τη διαρροή του, αναφέροντας ότι οι υπεύθυνοι για τη διαρροή παραβίασαν τη συμφωνία της εμπιστευτικότητας των όσων συζητούνται στο Εθνικό Συμβούλιο. Ο παραπονούμενος ανέφερε στο παράπονό του ότι «τo Sigma Live πρόβαλε … το απόρρητο έγγραφο που έστειλε ο Πρόεδρος Αναστασιάδης στο Γ. Γραμματέα του ΟΗΕ όπου δίνεται μια λεπτομερής αναφορά για την πορεία των συνομιλιών. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα να κατηγορηθεί η δική μας πλευρά από τον ΟΗΕ ότι δεν τηρεί την εμπιστευτικότητα των συνομιλιών παρά το ότι δεσμευτήκαμε να τηρούμε την εμπιστευτικότητα των συνομιλιών. Επίσης να μας κατηγορεί ο κ. Ακιντζί ότι δεν μας έχει εμπιστοσύνη διότι ενώ συμφωνούμε να τηρούμε το απόρρητο των συνομιλιών εμείς δεν τηρούμε τον λόγο μας". Επίσης ανέφερε ότι το δικαίωμα στη πληροφόρηση όταν αυτό το δικαίωμα βλάπτει το εθνικό συμφέρον δεν μπορεί να χρησιμοποιήσετε ως επιχείρημα και ότι "δεν μπορεί το πάθος του κ. Τσουρούλη για αποκλειστικότητες και για να ανεβάσει τα νούμερα τηλεθέασης του σταθμού του να δημιουργεί σοβαρό κίνδυνο να τινάξει στο αέρα μια κρίσιμη διαπραγμάτευση για το μέλλον του τόπου". Εξ άλλου, ανέφερε ότι αυτός που του έδωσε το έγγραφο έχει ευθύνη ήταν όμως στην κρίση του κ. Τσουρούλη αν το έγγραφο αυτό το απόρρητο έπρεπε να το μεταδώσει ή όχι. Ο Αναπληρωτής Διευθυντής Ειδήσεων του ΣΙΓΜΑ Νικήτας Κυριάκου, παραθέτοντας τις θέσεις του σταθμού, ανέφερε ότι μέρος του εγγράφου είχε δημοσιευθεί σε εφημερίδες προηγουμένως, ενώ ήταν και στην κατοχή δεκάδων ξένων πρεσβειών. Πρόσθεσε πως αναφορές στο περιεχόμενο του εγγράφου έγιναν και από τα πολιτικά κόμματα και τέλος ότι «ήταν για το κοινό καλό η δημοσιοποίηση του εγγράφου, ώστε να γνωρίζουν οι πολίτες τα όσα προκύπτουν και αφορούν το Κυπριακό». Η Επιτροπή αποφάσισε ότι με βάση τα ενώπιόν της στοιχεία δεν προκύπτει ότι το απόρρητο έγγραφο αποκτήθηκε από το SIGMALIVE με παράνομο ή δόλιο τρόπο και κατά συνέπεια επαφίετο στην κρίση του πώς θα το χειριζόταν. Η Επιτροπή έλαβε υπόψη ότι ο Κώδικας Δημοσιογραφικής Δεοντολογίας δεν περιλαμβάνει καμιά πρόνοια η οποία να απαγορεύει ή να ρυθμίζει με οποιοδήποτε τρόπο τη δημοσίευση εγγράφων που περιέρχονται νόμιμα στην κατοχή τους πέραν των περιπτώσεων που ο Κώδικας επιτρέπει παρέκκλιση από τις πρόνοιες για τη λήψη ή δημοσίευση πληροφοριών για λόγους δημοσίου συμφέροντος. Οι λόγοι που καθορίζουν το δημόσιο συμφέρον είναι η υποβοήθηση ανίχνευσης ή αποκάλυψης εγκλήματος, η προστασία της δημόσιας ασφάλειας ή υγείας, η προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και η παρεμπόδιση παραπλάνησης του κοινού ως αποτέλεσμα πράξεων ή δηλώσεων ατόμων ή οργανισμών. Η απαρίθμηση αυτή των περιπτώσεων παρέκκλισης από τον Κώδικα είναι περιοριστική και γι’ αυτό δεν είναι δυνατό να περιληφθούν άλλες περιπτώσεις κατ’ αναλογία. Το εθνικό συμφέρον του οποίου έκαμε επίκληση ο παραπονούμενος ή η πρόκληση δυσφορίας σε οποιοδήποτε, κυβέρνηση, οργανισμό ή άτομο ή οι πιθανές κατηγορίες για αναξιοπιστία από οποιοδήποτε δεν διαλαμβάνονται στο δημόσιο συμφέρον όπως καθορίζεται ανωτέρω. Συνακόλουθα, η Επιτροπή αποφάσισε ότι με τη δημοσίευση του εγγράφου δεν υπήρξε παράβαση προνοιών του Κώδικα και ότι επαφίετο στην κρίση των δημοσιογράφων και των ΜΜΕ πώς θα χειρίζονταν το διαβαθμισμένο ως απόρρητο έγγραφο, εφ’ όσο δεν το απέκτησαν με δόλιο ή παράνομο τρόπο. Από την άλλη, η Επιτροπή έλαβε υπόψη το γεγονός ότι το ίδιο έγγραφο δημοσιεύθηκε και από άλλα ΜΜΕ για τα οποία δεν υποβλήθηκε ανάλογο παράπονο.

Ο ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΜΟΣ "ΚΟΠΡΙΤΕΣ" ΓΙΑ ΟΣΟΥΣ ΚΑΝΟΥΝ ΑΓΟΡΕΣ ΑΠΟ ΤΑ ΚΑΤΕΧΟΜΕΑ ΣΥΝΙΣΤΑ ΠΑΡΑΒΙΑΣΗ ΤΟΥ ΚΩΔΙΚΑ ΔΕΟΝΤΟΛΟΓΙΑΣ

Η Επιτροπή Δημοσιογραφικής Δεοντολογίας εξέτασε αυτεπάγγελτα υπόθεση (2/14//01/2016) που αφορά στην εκπομπή «Ενημέρωση Τώρα» του τηλεοπτικού σταθμού ΜΕΓΑ στις 07/01/2016 κατά την οποία ο παρουσιαστής Παύλος Μυλωνάς χρησιμοποίησε τη λέξη «κοπρίτες» για να χαρακτηρίσει όσους επισκέπτονται το κατεχόμενο τμήμα της Κύπρου και προβαίνουν σε αγορές διαφόρων ειδών. Ο κ. Μυλωνάς, σχολιάζοντας σκηνές που προβλήθηκαν αμέσως προηγουμένως που παρουσίαζαν ένα Κύπριο βρακά ο οποίος απεβίωσε σε ηλικία 103 ετών, είπε επί λέξει: «Στις δεκαετίες του 30, 40,50, λόγω της κατοχής των Εγγλέζων, γιατί είχαμε και κατοχή των Εγγλέζων και συνεργάτες τους ήταν δυστυχώς οι επικουρικοί Τούρκοι, ξεκίνησε ένα μποϋκοτάζ και αγόραζαν δεν θυμάμαι το όνομα του ένα συγκεκριμένο ύφασμα για να ράβουν τις βράκες τους, Κυπριακό ή Ελληνικό, για να μην αγοράζουν ρούχα των Εγγλέζων. Ακριβώς ό,τι κάνουμε εμείς, ο κάθε κοπρίτης πηγαίνει στα κατεχόμενα για να αγοράσει φθηνά τσιγάρα, να αγοράσει φθηνά λάστιχα αυτοκινήτου, να βάλει καύσιμα φθηνά. Αυτοί οι κοπρίτες ας σκεφτούν λίγο του παππούδες τους, που πεινούσαν, που δεν είχαν ούτε internet, ούτε καναπέ, ούτε τζάκια, ούτε θέρμανση, στο κρύο ήταν στις δύσκολες δουλειές της γεωργίας, είχαν πάνω τους ψυχή την οποία πούλησαν οι κοπρίτες, στο όνομα του χρήματος, των πέντε, δέκα, είκοσι ή εκατόν ευρώ για να πάνε εκεί που βίαζαν και κατέκτησαν οι κατακτητές την πατρίδα μας και σκότωσαν τα αδέλφια, τους θείους, τους παππούδες τους, τους γνωστούς τους. Αυτοί οι κοπρίτες κυριαρχούν δυστυχώς γιατί είναι πάρα πολλοί που πηγαίνουν για 5 και 10 ευρώ στα κατεχόμενα, για να μην προσθέσω και εκείνους τους αλήτες οι οποίοι πηγαίνουν για τα καζίνο και τα μπουρδέλα ». Την επομένη, 8/01/2016 ο δημοσιογράφος ανέφερε στην εκπομπή του ότι ο θόρυβος που δημιουργήθηκε από όσα είπε την προηγούμενη οφειλόταν σε «παρεξήγηση ή σε σκόπιμη παραπληροφόρηση γιατί υπάρχει τόσος φανατισμός που οι πιο πολλοί κάνουν πως δεν καταλαβαίνουν». Υποστήριξε ότι αποκάλεσε «κοπρίτες αυτούς που δραστηριοποιούνται στα κατεχόμενα επιχειρηματικά πριν από τη λύση του Κυπριακού και αυτούς που πηγαίνουν και αγοράζουν αδικαιολόγητα πράγματα από τα κατεχόμενα.» Περαιτέρω ανέφερε ότι δεν αποκάλεσε κοπρίτες αυτούς που πηγαίνουν για προσκύνημα στα κατεχόμενα, ή τους Αμμοχωστιανούς που πήγαν προσκύνημα (στην τελετή βάπτισης του Σταυρού στη Γλώσσα) για να διατρανώσουν τη θέλησή τους να επιστρέψουν στη γη, τους ή τους πρόσφυγες που παν στα κατεχόμενα, ή τους ανθρώπους που έχουν κοινωνική συναναστροφή με αρκετούς Τουρκοκύπριους. Περαιτέρω είπε ότι ήταν ξεκάθαρη η τοποθέτησή του «που μπορεί να αφήνει μια σκιά γι’ αυτούς που αγοράζουν λάστιχα, βάζουν βενζίνη»...«γιατί σ’ αυτούς είναι πάρα πολλοί φτωχοί που αγοράζουν φάρμακα που δεν μπορούν να αγοράσουν στις ελεύθερες περιοχές ή είναι άνεργοι που έχουν ανάγκη. Αντιλαμβάνεστε ότι ούτε και αυτοί δεν θα μπορούσαν να μπουν στην ίδια κατηγορία». Επίσης είπε ότι «ακόμα και αυτοί οι επιχειρηματίες που αγοράζουν γη από Ελληνοκύπριους ή συνεργάζονται με Τουρκοκυπρίους επιχειρηματικά ή παν στα καζίνο ή σε άλλες κακόφημες περιοχές, αυτοί δεν μπορούν να μπουν στους κοπρίτες, κάτι άλλο είναι αυτοί.» Ο Διευθυντής Ειδήσεων του ΜΕΓΑ Μιχάλης Παυλίδης, ανταποκρινόμενος σε παράκληση της Επιτροπής να παραθέσει τις απόψεις του τηλεοπτικού σταθμού ανέφερε ότι ο δημοσιογράφος Παύλος Μυλωνάς προέβη σε αδόκιμους χαρακτηρισμούς οι οποίοι όπως προκύπτει και εκ των υστέρων θα μπορούσαν να παρερμηνευθούν και να τύχουν εκμετάλλευσης. Ανέφερε επίσης ότι συζήτησε το θέμα μαζί του και κατέληξαν στην ανάγκη να προβεί σε διευκρινήσεις αποφεύγοντας τους χαρακτηρισμούς, με στόχο να ξεκαθαρίσει αυτό που πιστεύει, και ως δημοσιογράφος έχει κάθε δικαίωμα να εκφράζει, με τέτοιο τρόπο που δεν θα αφήνει κανένα περιθώριο παρερμηνείας. Επίσης βεβαίωσε ότι «ως Διεύθυνση Ειδήσεων του ΜΕΓΑ… αναγνωρίζουμε το δικαίωμα των δημοσιογράφων να εκφράζουν τις απόψεις τους μακριά από χαρακτηρισμούς, φτάνει να τις τεκμηριώνουν μέσα στα πλαίσια της δημοσιογραφικής δεοντολογίας» και πρόσθεσε πως στο ΜΕΓΑ δεν χρησιμοποιείται η προληπτική λογοκρισία. Ο κ. Μυλωνάς, παραθέτοντας τις απόψεις του υποστήριξε πως οι αναφορά του σε κοπρίτες που μεταβαίνουν στα κατεχόμενα για αγορές, προκάλεσε σωρεία αντιδράσεων, γιατί διαστρεβλώθηκε συνειδητά “ως πρωτοφανής εξύβριση απλού κόσμου που μεταβαίνει στα κατεχόμενα για να προσκυνήσει ή να δει τα σπίτια του ή λόγω κάποιας άλλης ανθρώπινης ανάγκης». Πρόσθεσε πως αυτό δεν ευσταθεί. Πρόσθεσε πως αφορμή για το σχόλιο ήταν το ρεπορτάζ για ένα ηλικιωμένο βρακά, έναν από τους τελευταίους στην Κύπρο, που απεβίωσε σε ηλικία 103 ετών. Ο κ. Μυλωνάς ανέφερε ότι θεωρούσε πρωτοφανή αν και κατανοητή την επίθεση που δέχτηκε «λόγω του φανατισμού που καλλιεργείται στην κοινωνία, ειδικά τώρα που οι συνομιλίες βρίσκονται για άλλη μια φορά σε κομβικό σημείο», και πως η αναφορά του έτυχε πολιτικής εκμετάλλευσης. Περαιτέρω ανέφερε πως χρησιμοποίησε την λέξη κοπρίτης, με την έννοια του αργόσχολου ή φυγόπονου, για όσους μεταβαίνουν για αγορές στην ημικατεχόμενη από τα τουρκικά στρατεύματα πατρίδα μας. Ανέφερε επίσης ότι το Κυπριακό δεν λύθηκε δυστυχώς ακόμη, ενώ με βάση τον κανονισμό για το εμπόριο, πολλά εμπορεύματα που αγοράζονται στην κατεχόμενη Κύπρο είναι παράνομη πράξη. Επίσης ανέφερε πως «η αυξανόμενη αυτή δραστηριότητα όπως φαίνεται πολλών Κυπρίων, δημιουργεί τεράστια οικονομικά προβλήματα σε δεκάδες, αν όχι εκατοντάδες μικρομεσαίες επιχειρήσεις». Επίσης ανέφερε: «Χρησιμοποιώντας λοιπόν ένα αδόκιμο ίσως όρο, αναφέρθηκα σε αυτούς τους πολίτες, που σήμερα ενισχύουν ένα παράνομο καθεστώς για αναψυχή ή για πιο φθηνές αγορές, την ώρα που δίνεται μάχη μη αναγνώρισης ή ενίσχυσης του (ψευδοκράτους) οικονομικά (τουρισμό) διεθνώς. Και θεωρώ ότι στα πλαίσια της ελευθεροτυπίας μπορούμε οι δημοσιογράφοι και οφείλουμε να αναδεικνύουμε πράξεις που στρέφονται κατά του δημοσίου συμφέροντος… Η ελευθεροτυπία είναι ουσιώδες κεκτημένο και από τα βασικά χαρακτηριστικά της Δημοκρατίας… Δεν αναφέρθηκα και υπονοούσα τους ανθρώπους που μεταβαίνουν στα κατεχόμενα ή τους Αμμοχωστιανούς που επιστρέφουν διατρανώνοντας τον πόθο τους για επιστροφή ή για αυτούς που επιχειρούν την επαναπροσέγγιση. Μην ξεχνάτε πως ακόμα υπάρχει τουρκικός στρατός, υπάρχουν οι νόμοι που παραβιάζονται, ενώ η αναφορά ότι παραβίασα τα ανθρώπινα δικαιώματα κάποιων με τον χαρακτηρισμό αυτό δεν ευσταθεί. Τα μόνα ανθρώπινα δικαιώματα που παραβιάζονται είναι των χιλιάδων προσφύγων, των αγνοουμένων και των συγγενών τους και όσων άλλων έχουμε υποστεί τη βία του τουρκικού στρατού». Προτού εισέλθει στην εξέταση των όσων αναφέρθηκαν στην εκπομπή και στη συνέχεια των θέσεων του ΜΕΓΑ και του κ. Μυλωνά, η Επιτροπή θεώρησε χρήσιμο να αναφέρει, χάριν της ιστορικής ακρίβειας ότι το μποϋκοτάζ κατά τον απελευθερωτικό αγώνα 1955-1959 διατάχθηκε από την ΕΟΚΑ και αφορούσε σε όλα τα Αγγλικά προϊόντα και τη χρήση της Αγγλικής στις επιγραφές των καταστημάτων. Το ύφασμα στο οποίο έγινε αναφορά ήταν η Κυπριακής ύφανσης αλατζιά που χρησιμοποιείτο κυρίως για τα μαθητικά παντελόνια και τις ποδιές στα γυμνάσια και όχι για τις βράκες, για τις οποίες χρησιμοποιούσαν το δίμιτο ύφασμα και οι οποίες, ούτως ή άλλως, στη δεκαετία του 1950 δεν ήταν και τόσο διαδεδομένες. Επίσης διερεύνησε την προέλευση και τη σημασία της λέξης «κοπρίτης». Η λέξη έχει τις ρίζες της στην αρχαιότητα, οπότε οι πτωχοί που δεν είχαν τη δυνατότητα να αναθρέψουν τα παιδιά τους τα άφηναν σε σωρούς κοπριάς, που έχει την ιδιότητα να αυτοθερμαίνεται, προκειμένου να μην πεθάνουν από το κρύο, με την προσδοκία ότι κάποιος θα βρισκόταν να τα πάρει και να τα υιοθετήσει. Από την πρακτική της υιοθεσίας με αυτό τον τρόπο προήλθε η πρώτη έννοια της λέξης «κοπρίτης» που σήμαινε το θετό γιο, τον παρακατιανό, που περιμαζεύτηκε από την κοπριά. Στη σύγχρονη καθομιλούμενη η έννοια του «κοπρίτη» (συνώνυμο «κοπρόσκυλο») προήλθε από τα σκυλιά που δεν κάνουν τίποτε άλλο παρά να κάθονται και να κοπρίζουν. Τα Ελληνικά λεξικά αναφέρουν ότι η λέξη σημαίνει τον αδέσποτο σκύλο και μεταφορικά τον τεμπέλη, τον αργόσχολο, τον αχαΐρευτο, το χαραμοφάη, τον ανεπρόκοπο. Επομένως, η λέξη αυτή, όταν απευθύνεται προς οποιοδήποτε, αποτελεί ύβρη. Η Επιτροπή θεωρεί αναγκαίο να τονίσει ευθύς εξ αρχής ότι ο κ. Μυλωνάς, στο πλαίσιο της ελευθερίας έκφρασης, είχε κάθε δικαίωμα να κρίνει, να επικρίνει και να κακίσει μια πρακτική που κατά την άποψή του είναι κακή για εθνικούς, πολιτικούς και οικονομικούς λόγους. Το δικαίωμα αυτό αποτελεί την πεμπτουσία της δημοσιογραφικής αποστολής, που είναι να παρέχει ακριβή και έγκυρη πληροφόρηση χωρίς παραπλανητικές αναφορές και με βάση έγκυρα στοιχεία και δεδομένα να προβαίνει σε σχόλια, χωρίς περιορισμό ως προς τις απόψεις που εκφράζει. Ωστόσο, αυτό το αναφαίρετο δικαίωμα πρέπει να ασκείται πάντα στο πλαίσιο των κανόνων της Δημοσιογραφικής Δεοντολογίας, που τέθηκαν από τους ίδιους τους δημοσιογράφους και τα ΜΜΕ μέσω των φορέων τους. Η Επιτροπή θεωρεί επίσης χρήσιμο να επισημάνει ότι είναι διαμετρικά αντίθετη με την επιβολή λογοκρισίας, προληπτική ή κατασταλτική, με την επισήμανση πως η λογοκρισία είναι εντελώς διαφορετική από τον επιμελή σχεδιασμό ως προς τη δομή, το ύφος και τη γλώσσα που πρέπει να χρησιμοποιείται σε μια ζωντανή τηλεοπτική εκπομπή. Μακράν του να συνιστά λογοκρισία, ο έλεγχος για τον χειρισμό μιας εκπομπής αποτελεί αυτονόητη υποχρέωση αυτών που έχουν την αρμοδιότητα και την τελική ευθύνη για μια εκπομπή. Τούτων λεχθέντων, η Επιτροπή αποφάσισε ότι ο όρος «κοπρίτης», με την έννοια που αναφέρθηκε πιο πάνω και όπως χρησιμοποιείται στην καθομιλούμενη αποτελεί ύβρη προς όσους απευθύνεται και ότι η χρήση της από ένα δημοσιογράφο, και μάλιστα στη διάρκεια μιας ζωντανής τηλεοπτικής εκπομπής, για να χαρακτηρίσει μια ομάδα ανθρώπων, όποιοι και να είναι αυτοί, είναι αντιδεοντολογική. Ο Κώδικας Δημοσιογραφικής Δεοντολογίας ορίζει ότι «το ήθος, η αξιοπρέπεια και εντιμότητα, η διαγωγή, η συμπεριφορά και το επαγγελματικό επίπεδο των λειτουργών θα πρέπει να είναι της υψηλότερης δυνατής στάθμης. Οι λειτουργοί των ΜΜΕ αποφεύγουν δημοσιεύματα ή μεταδόσεις ή τη χρήση γλώσσας, που με βάση τις επικρατούσες αντιλήψεις, έχουν χυδαίο ή αισχρό περιεχόμενο». Επίσης, το άρθρο 12 του Κώδικα περί δυσμενών διακρίσεων, προβλέπει ότι «τα Μ.Μ.Ε. αποφεύγουν οποιαδήποτε απ’ ευθείας ή άλλη αναφορά ή ενέργεια εναντίον προσώπου η οποία περιέχει στοιχεία προκατάληψης με βάση στη φυλή, το χρώμα, τη γλώσσα, τη θρησκεία, τις πολιτικές ή άλλες πεποιθήσεις, την εθνική ή κοινωνική προέλευση, την περιουσία, την καταγωγή, την ηλικία, το φύλο και το προσωπικό καθεστώς, περιλαμβανομένης της φυσικής ή διανοητικής ασθένειας ή αναπηρίας. Ο χλευασμός, η διαπόμπευση και ο διασυρμός ατόμων ή ομάδων είναι ανεπίτρεπτος». Υπό το φως των ανωτέρω, η Επιτροπή αποφάσισε ότι η χρήση του όρου «κοπρίτης», σύμφωνα και με την παραδοχή και του Διευθυντή Ειδήσεων του Μέγα και του ίδιου του δημοσιογράφου συνιστούσε αδόκιμο χαρακτηρισμό. Κατά συνέπεια, έκρινε πως συνιστούσε παραβίαση της γενικής πρόνοιας ως προς το ήθος και τη συμπεριφορά που πρέπει να επιδεικνύουν οι δημοσιογράφοι και αποτελούσε χλευασμό, διαπόμπευση ή διασυρμό μια ομάδας του πληθυσμού, ανεξάρτητα από το πώς καθορίζεται αυτή η ομάδα, κατά παράβαση των προαναφερθεισών προνοιών του Κώδικα.

ΑΝΤΙΔΕΟΝΤΟΛΟΓΙΚΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ ΔΗΜΟΣΚΟΠΗΣΗΣ

Επιτροπή Δημοσιογραφικής Δεοντολογίας εξέτασε παράπονο (1/4/1/2016) από τον πρόεδρο του Διοικητικού Συμβουλίου του τηλεοπτικού σταθμού ΑΝΤΕΝΝΑ κ. Λουκή Παπαφιλίππου εναντίον του δημοσιογράφου-παρουσιαστή του τηλεοπτικού σταθμού ΜΕΓΑ Παύλου Μυλωνά και του ΜΕΓΑ για διατύπωση ανάρμοστων, ατεκμηρίωτων και αβάσιμων ισχυρισμών σχετικά με τα στοιχεία δημοσκόπησης που παρουσίασε ο ΑΝΤ1. Ο κ. Παπαφιλίππου παραπονέθηκε, ειδικότερα, ότι ο κ. Μυλωνάς, στην εκπομπή της στις 21/12/2015 προέβη σε ελλιπή, μεροληπτική και μονομερή ενημέρωση στη διάρκεια της εκπομπής του ΜΕΓΑ «Ενημέρωση Τώρα» και «προσπάθησε να πείσει τους τηλεθεατές του, ότι η δημοσκόπηση, έγινε έχοντας ως στόχο την χειραγώγηση της κοινής γνώμης και ότι έγινε κατά παραγγελία, επί πληρωμή». Ο κ. Παπαφιλίππου ανέφερε στο παράπονό του ότι ο κ. Μυλωνάς απέφυγε να αναφέρει ουσιώδη στοιχεία της δημοσκόπησης, όπως από πια εταιρεία διεξήχθη και την ταυτότητα της έρευνας, αφήνοντας να αιωρείται η αμφιβολία για τα αποτελέσματα της. Περαιτέρω ανέφερε πως «αν ο κύριος Μυλωνάς επιθυμούσε να αναφερθεί στα αποτελέσματα της έρευνας που ο ANTENNA παρουσίασε το προηγούμενο βράδυ, έχοντας μάλιστα την πρόθεση να την υποτιμήσει, υποβαθμίσει και χαρακτηρίσει ως τσόντα και γελοιότητα, δεοντολογικά θα έπρεπε να αποταθεί στην εταιρεία που έκανε την έρευνα και να πάρει τις απόψεις, θέσεις και απαντήσεις στα δικά του ερωτηματικά και αμφιβολίες δίνοντας την ευκαιρία στους τηλεθεατές του να σχηματίσουν την δική τους άποψη. Αντί αυτού προτίμησε τον μονόλογο και τους από άμβωνος αφορισμούς, προσπαθώντας αυτός να χειραγωγήσει την άποψη όσων τον παρακολουθούσαν». Τα επίμαχα σχόλια για τα οποία υποβλήθηκε το παράπονο αναφέρονταν σε δημοσκόπηση που είχε παρουσιάσει ο ΑΝΤ1 στις 21/12/2015 και ειδικότερα στα ποσοστά ικανοποίησης και δυσαρέσκειας για τον τρόπο άσκησης των καθηκόντων της Κυβέρνησης. Σύμφωνα με την έρευνα, ο Πρόεδρος Νίκος Αναστασιάδης είχε ποσοστό 51,2% όσον αφορά στο χειρισμό του Κυπριακού, (πολύ ικανοποιημένος 20,4%-αρκετά 31,8%). Οσον αφορά στη δημοτικότητα του Προέδρου και των πολιτικών αρχηγών η έρευνα έδινε τα ακόλουθα αποτελέσματα: Αναστασιάδης 29,5% αρνητική, 65,7% θετική, Νεοφύτου 37,5% αρνητική, 49,7% θετική, Κυπριανού 59,2% αρνητική, 32,8% θετική, Λιλλήκας 58,5% αρνητική, 32,3% θετική, Σιζόπουλος 57,7% αρνητική, 31,4% θετική, Παπαδόπουλος 59,6% αρνητική, 30,5% θετική, Συλλούρης 56,8% αρνητική, 29,7% θετική, Περδίκης 58,1% αρνητική, 29,1% θετική. Στην εκπομπή του την επομένη, 22/12/2015, ο κ. Μυλωνάς ανέφερε ότι «ψες είχε τσόντα, σε εισαγωγικά, αργά το βράδυ», και διευκρίνισε ότι παρακολούθησε βαρόμετρο κοινής γνώμης, χωρίς να αναφέρει από ποιο τηλεοπτικό σταθμό. Μεταξύ του και της συμπαρουσιάστριάς του Πέρσας Σάσιου διεξήχθη η ακόλουθη στιχομυθία: «- Ακούστε…αποδοχή του προέδρου Αναστασιάδη 65 και κάτι τοις εκατόν, 50% η «δημοφιλία» του Αβέρωφ Νεοφύτου και δεν ήταν ανέκδοτο, το έκαμαν εταιρείες. Λοιπόν, οι δημοσκοπήσεις στην Ελλάδα και οι δημοσκόποι το ξέρεις ότι γελοιοποιήθηκαν και στην Κύπρο γελοιοποιήθηκαν πολλές φορές, θα ξανα-γελοιοποιηθούν, έχω την εντύπωση, διότι δεν γίνεται να χειραγωγείς την κοινή γνώμη μ’ αυτό τον τρόπο, την προκαλείς. Λοιπόν, πάμε να δούμε… -Παύλο, με συγχωρείς, εδώ απλώς ένα σχόλιο αν μου επιτρέπεις και δεν μιλάμε απλώς για τα πρόσωπα, αν θα ‘πρεπε να υπάρχει αντιπάθεια στον πρόεδρο Αναστασιάδη ή στο πρόσωπο του προέδρου…αλλά όταν έχει μια χώρα σε κρίση και δεν υπάρχει ακόμη κάτι αισιόδοξο δεν μπορεί να είναι ευχαριστημένος ο κόσμος. -Εξήντα τοις εκατόν, δηλαδή 35 ο Συναγερμός και κανένα δεκαπεντάρι του ΑΚΕΛ και 5-6 των υπολοίπων, είναι φοβερό, δεν είναι φοβερό;. Ο δεύτερος ήταν ο Αντρος Κυπριανού, με 32…. Είναι να τραβάς τα μαλλιά σου. Αλλά όταν είδα την κατάσταση… -Οι δημοσκοπήσεις και οι δημοσκόποι το παραδέχονται ότι ο κόσμος δεν συνεργάζεται… δεν θεωρούνται αντικειμενικές από κανένα πλέον, νομίζω ότι έχουνε χάσει. -Τις χρησιμοποιούν για να χειραγωγείται η κοινή γνώμη είναι πλέον αποδεδειγμένο και από τις δημοσκοπήσεις στην Ελλάδα και από τις δικές μας…Οι γελοιότητες που γίνονταν. από όλα τα κανάλια δηλαδή, τις παραγγέλνεις, τις πληρώνεις και τις μεταδίδεις. Ο κ. Μυλωνάς επανήλθε στο θέμα αυτό στην ίδια εκπομπή στις 28/12/2015 λέγοντας ότι ήθελε να διευκρινίσει τον όρο «τσόντα» που είχε χρησιμοποιήσει σε εισαγωγικά, διαβάζοντας από το λήμμα «τσόντα» στο λεξικό Μπαμπινιώτη. Ανέφερε ότι η πρώτη σημασία του είναι «πρόσθετο κομμάτι υφάσματος που τοποθετείται σε ρούχο για να μακρύνει ή να φαρδύνει». Πρόσθεσε ότι το ίδιο μπορεί να γίνει με τις δημοσκοπήσεις. Είπε επίσης ότι υπάρχει και δεύτερη ερμηνεία του όρου αναφέροντας ότι «πολλοί έχουν ταυτίσει τη τσόντα με το πορνό, αλλά δεν είναι έτσι. Η δεύτερη ερμηνεία, όπως ανέφερε, «είναι εμβόλιμη σκηνή πορνό κατά την προβολή ταινίας κάποιου περιεχομένου, που κάποιοι μπορούν να τη θεωρούν και τέχνη, αλλά είναι εμβόλιμη σκηνή, δεν είναι σκηνή της χυδαιότητας για τους συντηρητικούς. Είναι μια εμβόλιμη σκηνή στην όλη ταινία». Στην πραγματικότητα, η ερμηνεία που δίδει το λεξικό Μπαμπινιώτη είναι διαφορετική, με την έννοια ότι η τσόντα με την παράγωγη έννοια της είναι πάντα ταινία πορνό. Αναφέρει: «Τσόντα= 1. πρόσθετο κομμάτι υφάσματος που τοποθετείται σε φορεσιά, για να μακρύνει ή να φαρδύνει.2. (κατ’ επέκταση) καθετί που προστίθεται σε κάτι άλλο, συνώνυμο συμπλήρωμα. 3 (ειδικότερα) η εμβόλιμη σκηνή πορνό που παρεμβάλλεται κατά την προβολή ταινίας με διαφορετικό θέμα. 4 (συνεκδ.) κάθε ταινία ή κασέτα βίντεο με τολμηρό περιεχόμενο.» (ΣΗΜ: Η τσόντα προέρχεται από το ιταλικό giunta, ή το ισπανικό junta που σημαίνει ένωση, σύνδεσμο ή προέκταση. Το διαδικτυακό λεξικό Σύγχρονης Ελληνικής Γλώσσας αναφέρει ως παράγωγη σημασία: α. σκηνές πορνογραφικής ταινίας, που προβάλλονται τελείως ασύνδετα ανάμεσα σε σκηνές άλλης ταινίας, σε λαϊκούς συνήθως κινηματογράφους. β. πορνογραφική ταινία. || (επέκτ.) σκανδαλιστικό θέαμα). Ανταποκρινόμενος στην παράκληση της Επιτροπής να παραθέσει της απόψεις του ΜΕΓΑ, ο Διευθυντής Ειδήσεων Μιχάλης Παυλίδης ανέφερε ότι «και στις δύο περιπτώσεις (σημ: η άλλη αφορά τη χρήση της λέξης ‘κοπρίτες’ σε άλλη εκπομπή για όσους αγοράζουν από τα κατεχόμενα, υπόθεση 2/2016) ο δημοσιογράφος Παύλος Μυλωνάς προέβη σε αδόκιμους χαρακτηρισμούς οι οποίοι όπως προκύπτει και εκ των υστέρων θα μπορούσαν να παρερμηνευθούν και να τύχουν εκμετάλλευσης». Ανέφερε επίσης ότι μετά και από τις δύο εκπομπές συζήτησε το θέμα μαζί του και κατέληξαν στην ανάγκη να προβεί σε διευκρινήσεις αποφεύγοντας τους χαρακτηρισμούς, με στόχο να ξεκαθαρίσει αυτό που πιστεύει, και ως δημοσιογράφος έχει κάθε δικαίωμα να εκφράζει, με τέτοιο τρόπο που δεν θα αφήνει κανένα περιθώριο παρερμηνείας. Ο κ. Παυλίδης ανέφερε ότι ο κ. Μυλωνάς προέβη σε διευκρινίσεις και στις δύο περιπτώσεις. Επίσης βεβαίωσε ότι «ως Διεύθυνση Ειδήσεων του ΜΕΓΑ… αναγνωρίζουμε το δικαίωμα των δημοσιογράφων να εκφράζουν τις απόψεις τους μακριά από χαρακτηρισμούς, φτάνει να τις τεκμηριώνουν μέσα στα πλαίσια της δημοσιογραφικής δεοντολογίας» και πρόσθεσε πως στο ΜΕΓΑ δεν χρησιμοποιείται η προληπτική λογοκρισία. Ο κ. Μυλωνάς ανέφερε προς την Επιτροπή ότι οι αναφορές του στο βαρόμετρο της κοινής γνώμης που προβλήθηκε από τον ΑΝΤ1 δεν είχαν σκοπό να αμφισβητήσουν την επιστημονική εργασία των ερευνητών της εταιρείας, όμως υποστήριξε ότι από τα ευρήματα που παρουσιάστηκαν ήταν ευδιάκριτη η αντιφατικότητα σε κάποιες από τις κατηγορίες των αποτελεσμάτων και πρόσθεσε: «Θέλοντας λοιπόν να σχολιάσω αυτή την μη λογική διακύμανση στα αποτελέσματα που προέκυψαν από τις απαντήσεις των πολιτών, χρησιμοποίησα την λέξη τσόντα. Ίσως να μπορούσα να χρησιμοποιήσω κάποια άλλη, αλλά στο μυαλό μου δεν είχα κάτι το περιφρονητικό ή το εξευτελιστικό. Η συγκεκριμένη λέξη ερμηνεύεται σε έγκριτα λεξικά (βλ. Μπαμπινιώτη), ως ένα επιπρόσθετο κομμάτι ύφασμα που χρησιμοποιείς για να κοντύνεις ή να μακρύνεις ένα ρούχο. Γι’ αυτό χαρακτήρισα κάποια αποτελέσματα ως τσόντα. Διότι αλλού ήταν πολύ αυξημένα και αλλού πολύ μειωμένα τα ποσοστά, με αποτέλεσμα να δείχνουν προσαρμοσμένα και υποκειμενικά». Εξ άλλου υποστήριξε ότι «μέσα στα πλαίσια της ελευθεροτυπίας και της ελευθερίας της έκφρασης γνώμης δεν είναι απαγορευτικό, ούτε και αντιδεοντολογικό να ασκείται κριτική στην εικόνα των αποτελεσμάτων μιας έρευνας». Πρόσθεσε επίσης ότι είχε πληροφόρηση «και για άλλες έρευνες στις οποίες σε καμία περίπτωση η αποδοχή του Νίκου Αναστασιάδη ξεπερνά το 53% ή του Αβέρωφ Νεοφύτου το 40%». Περαιτέρω ανέφερε τα ακόλουθα: ” Το Κυπριακό Βαρόμετρο, όπως διαφημίζεται από τον ίδιο τον σταθμό, δεν είναι άλλη μια δημοσκόπηση, αλλά διεκδικεί την βαρύτητα της καταγραφής της κοινής γνώμης ως βαρόμετρο μεγάλης σημασίας. Ως εκ τούτου η έννοια τσόντα και η αναφορά της περιέγραφε, ίσως ατυχώς, την πιθανότητα κάποιος να προσθέτει σε κάτι άλλο για να φαρδύνει ή να μακρύνει, δηλαδή να αναδείξει κάτι περισσότερο ή να μειώσει άλλο. Ούτε για χειραγώγηση μίλησα, ούτε για επί πληρωμή έρευνα». Εξ άλλου, ανέφερε ότι από την εκπομπή του κάλεσε τον Διευθυντή της εταιρείας να προσέλθει και να πάρει όσο χρόνο χρειάζεται και να παρουσιάσει τα στοιχεία της έρευνας, χωρίς όμως ανταπόκριση. Κατέληξε αναφέροντας: «Δεν θα ήθελα να πιστέψω πως βρισκόμαστε στο 2004. Ζούμε παρόμοιες μέρες και ώρες και ίσως να έχουμε δημοψηφίσματα. Κατά συνέπεια όλες οι έρευνες και οι δημοκοπήσεις θα πρέπει με όλο το σεβασμό να είναι αντικειμενικές και επιστημονικά ορθές και διάφανες. Ταπεινά και με απόλυτο σεβασμό, αυτά πρέπει να απασχολούν την Επιτροπή Δεοντολογίας. Όπως επίσης και η όποια προσπάθεια λογοκρισίας ή φίμωσης των δημοσιογράφων». Λαμβάνοντας υπόψη όλα τα ενώπιόν της στοιχεία η Επιτροπή έκρινε ότι το όλο θέμα θα έπρεπε να εξετασθεί υπό το πρίσμα των γενικών προνοιών περί υποχρέωσης των δημοσιογράφων και των ΜΜΕ για σεβασμό «της αλήθειας και του δικαιώματος του πολίτη για αντικειμενική ολοκληρωμένη και έγκυρη πληροφόρηση» και περί συμπεριφοράς και επαγγελματικού επιπέδου των λειτουργών των ΜΜΕ, καθώς και των ειδικών προνοιών του άρθρου 1 περί ακρίβειας των πληροφοριών και του άρθρου 2 περί παροχής του δικαιώματος απάντησης. Το άρθρο 1 ορίζει ότι: Τα Μ.Μ.Ε. μεριμνούν ώστε να μη δημοσιεύονται ανακριβείς, παραπλανητικές, φανταστικές ή διαστρεβλωτικές της αλήθειας ειδήσεις, πληροφορίες ή σχόλια. Σε περίπτωση που έχει συμβεί κάτι τέτοιο χωρούν σε άμεση διόρθωση ή και απολογία. …….. Τα Μ.Μ.Ε. ενώ έχουν δικαίωμα να προβαίνουν σε αναλύσεις και να υποστηρίζουν συγκεκριμένες θέσεις, εν τούτοις θα πρέπει να καθιστούν σαφή τη διάκριση μεταξύ γεγονότος και ερμηνείας, σχολίου ή εικασίας». Το άρθρο 2 προβλέπει ότι «τα Μ.Μ.Ε. παρέχουν στους επηρεαζομένους, στην κατάλληλη περίπτωση, και ιδιαιτέρως όταν έχουν υποστεί επίθεση, την ευκαιρία να απαντήσουν…» Με τη βοήθεια λεξικών και προβαίνοντας σε έρευνα μεταξύ μελών του κοινού, η Επιτροπή κατέληξε στο συμπέρασμα ότι το κυπριακό κοινό αντιλαμβάνεται τον όρο «τσόντα» ως πορνογραφικό υλικό, έννοια που είναι παράγωγη της αρχικής έννοιας του πρόσθετου υφάσματος για να μακρύνει ή να φαρδύνει ένα φόρεμα. Ο κ. Μυλωνάς υποστήριξε ότι χρησιμοποίησε τον όρο με την αρχική του έννοια. Δεδεομένης όμως του γεγονότος ότι το κοινό αντιλαμβάνεται τον όρο με την παράγωγη έννοια του πορνογραφικού υλικού, και με βάση την παραδοχή του διευθυντή ειδήσεων του ΜΕΓΑ, η Επιτροπή θεώρησε ότι η χρήση του όρου υπήρξε αδόκιμη και συνεπώς συνιστούσε παραβίαση των γενικών προνοιών περί της υποχρέωσης των δημοσιογράφων να επιδεικνύουν ήθος, διαγωγή, συμπεριφορά και επαγγελματικό επίπεδο της υψηλότερη δυνατής στάθμης». Ο κ. Μυλωνάς ανέφερε στην απάντησή του προς την Επιτροπή ότι «η έννοια τσόντα και η αναφορά της περιέγραφε, ίσως ατυχώς, την πιθανότητα κάποιος να προσθέτει σε κάτι άλλο για να φαρδύνει ή να μακρύνει, δηλαδή να αναδείξει κάτι περισσότερο ή να μειώσει άλλο». Εξετάζοντας τη χρήση του όρου με την έννοια που ανέφερε ο ίδιος, η Επιτροπή έκρινε ότι ο κ. Μυλωνάς υπονοούσε ότι η δημοσκόπηση στην οποία αναφέρθηκε ήταν τροποποιημένη ή κομμένη και ραμμένη στα μέτρα κάποιου. Η Επιτροπή θεωρεί ότι αποτελεί δικαίωμα παντός, που πηγάζει από το δικαίωμα της ελευθερίας έκφρασης, η αμφισβήτηση της ακρίβειας των στοιχείων που περιλαμβάνονταν στο υπό συζήτηση βαρόμετρο. Θέση της Επιτροπής είναι ότι κάνοντας χρήση του δικαιώματος της ελευθερίας έκφρασης, ο κ. Μυλωνάς επικαλέστηκε ανεξακρίβωτες ή αυθαίρετες, ή παραπλανητικές πληροφορίες, κατά παράβαση της γενικής διάταξης του Κώδικα περί της υποχρέωσης των δημοσιογράφων και των ΜΜΕ να παρέχουν στο κοινό «αντικειμενική, ολοκληρωμένη και έγκυρη πληροφόρηση» και της ειδικής διάταξης να αποφεύγουν τη μετάδοση ανακριβών, φανταστικών ή διαστρεβλωτικών της αλήθειας πληροφοριών. Για παράδειγμα επικαλέστηκε δικές του πληροφορίες για το ποσοστό αποδεκτικότητας του προέδρου χωρίς να αναφέρει από πού προέρχονταν και έκαμε αναφορά σε δημοσκοπήσεις που έδιναν μικρότερα ποσοστά στον Προέδρο της Δημοκρατίας και στον κ. Νεοφύτου χωρίς να παρουσιάσει κανένα στοιχείο που να αποδεικνύει την ύπαρξη, την προέλευση ή την ακρίβειά τους. Ανέφερε κάποιους δικούς του αυθαίρετους υπολογισμούς για να δικαιολογήσει την άποψή του ότι το ποσοστό αποδεκτικότητας του Προέδρου δεν θα έπρεπε να ήταν «65 και κάτι τοις εκατό», αλλά θα έπρεπε να ήταν χαμηλότερο. Για να δικαιολογήσει την άποψη αυτή υποστήριξε ότι η αποδεκτικότητα του Προέδρου θα έπρεπε να ήταν αυτή που θα του έδινε το άθροισμα 35% από το ΔΗΣΥ, 15% από το ΑΚΕΛ και 5-6% των υπολοίπων, δηλαδή προέβη σε μια εικασία ή έκαμε σχόλιο που παρουσίασε ως γεγονός. Η αναφορά αυτή συνιστά παραβίαση της πρόνοιας για τη λήψη μέριμνας από μέρους των δημοσιογράφων για αποφυγή μετάδοσης ή δημοσίευσης ανακριβών, παραπλανητικών, φανταστικών ή διαστρεβλωτικών της αλήθειας ειδήσεων Επί πλέον, έκαμε επιλεκτική αναφορά στα αποτελέσματα της δημοσκόπησης του ΑΝΤ1, περιοριζόμενος στα ποσοστά αποδοχής του Προέδρου Αναστασιάδη, του Προέδρου του ΔΗΣΥ και του Γενικού Γραμματέα του ΑΚΕΛ για να υποστηρίξει ότι παρουσιάστηκαν ψηλότερα στη δημοσκόπηση από όσο δικαιολογούσαν τα ποσοστά των κομμάτων από τα οποία υποθετικά προερχόταν η υποστήριξη, αλλά δεν ανέφερε τα ποσοστά αποδεκτικότητας και των άλλων πολιτικών αρχηγών, τα οποία είναι πολλαπλάσια της δύναμης των κομμάτων τους. Εξ άλλου, η όλη μέθοδος την οποία μετήλθε για να υποστηρίξει την άποψή του περί διογκωμένων ποσοστών προκαλούσε σύγχυση ως προς το τι αποτελούσε σχόλιο και τι εξακριβωμένη πληροφορία, κατά παράβαση της πρόνοιας περί σαφούς διάκρισης μεταξύ γεγονότος και ερμηνείας, σχολίου ή εικασίας. Η Επιτροπή έκρινε επίσης ότι η αμφισβήτηση της εγκυρότητας της δημοσκόπησης, με τον τρόπο που έγινε, συνιστούσε παραβίαση των προνοιών του άρθρου 2 περί παροχής του δικαιώματος απάντησης, δεδομένου ότι από τη μια δεν δόθηκε η ταυτότητα της δημοσκόπησης και δεν αναφέρθηκε ποιος την έκαμε για να γνωρίζει το κοινό την προέλευσή της και δεν κλήθηκε αντιπρόσωπος του γραφείου που την έκαμε για να δώσει τις δικές του απαντήσεις και εξηγήσεις για τα ποσοστά που έδινε η έρευνα και πώς προήλθαν. Το γεγονός ότι κάλεσε τον υπεύθυνο του γραφείου ύστερα από μια εβδομάδα από την εκπομπή του να παρουσιάσει τις απόψεις του δεν ισοδυναμεί με παροχή του δικαιώματος απάντησης. Η πρόσκληση έγινε κυριολεκτικά «στον αέρα» και δεν ήταν καθόλου βέβαιο ότι αυτός προς τον οποίο απευθυνόταν, ο Νίκος Νικολάου του γραφείου «Evresis», παρακολουθούσε την εκπομπή για να ανταποκριθεί στην πρόσκληση. Ο κ. Μυλωνάς, στην απάντησή του προς την Επιτροπή, αρνήθηκε ότι έκαμε αναφορά σε χειραγώγηση ή για επί πληρωμή έρευνα ενώ στην πραγματικότητα έκαμε και τα δύο. Στην εκπομπή του στις 22/12/2015 ο κ. Μυλωνάς ανέφερε «…διότι δεν γίνεται να χειραγωγείς την κοινή γνώμη μ’ αυτό τον τρόπο», ενώ λίγο αργότερα και απαντώντας σε παρατήρηση της συμπαρουσιάστριάς του ότι «οι δημοσκοπήσεις… δεν θεωρούνται αντικειμενικές από κανένα πλέον, νομίζω ότι έχουνε χάσει» ανέφερε επί λέξει: «Τις χρησιμοποιούν για να χειραγωγείται η κοινή γνώμη, είναι πλέον αποδεδειγμένο από τις δημοσκοπήσεις στην Ελλάδα και τις δικές μας. Οι γελοιότητες που γίνονταν από όλα τα κανάλια, δηλαδή τις παραγγέλνεις, τις πληρώνεις και τις μεταδίδεις». Η Επιτροπή θεώρησε επάναγκες να σχολιάσει παρατηρήσεις του κ. Μυλωνά που περιέχονται στην απάντησή του προς την Επιτροπή, στην οποία μεταξύ άλλων ανέφερε: «Δεν θα ήθελα να πιστέψω πως βρισκόμαστε στο 2004. Ζούμε παρόμοιες μέρες και ώρες και ίσως να έχουμε δημοψηφίσματα. Κατά συνέπεια όλες οι έρευνες και οι δημοκοπήσεις θα πρέπει με όλο το σεβασμό να είναι αντικειμενικές και επιστημονικά ορθές και διάφανες. Ταπεινά και με απόλυτο σεβασμό, αυτά πρέπει να απασχολούν την Επιτροπή Δεοντολογίας. Όπως επίσης και η όποια προσπάθεια λογοκρισίας ή φίμωσης των δημοσιογράφων». Η Επιτροπή επισημαίνει ότι αποστολή της όπως καθορίζεται στον Κώδικα Δημοσιογραφικής Δεοντολογίας είναι από τη μια η προστασία της ελευθερίας έκφρασης, που είναι πεμπτουσία της δημοσιογραφικής αποστολής, πάντα μέσα στα πλαίσια της τήρησης των κανόνων της Δημοσιογραφικής Δεοντολογίας και από την άλλη η προστασία των μελών της κοινωνίας από συμπεριφορές δημοσιογράφων και ΜΜΕ που αντιβαίνουν στις πρόνοιες του Κώδικα. Με την αναφορά του στο τι πρέπει κατά την άποψή του να απασχολεί την Επιτροπή, ο κ. Μυλωνάς φαίνεται να μην έχει σαφή αντίληψη ως προς τη φύση και την αποστολή της Επιτροπής. Η Επιτροπή συστάθηκε από τους φορείς των δημοσιογράφων και των ΜΜΕ ως όργανο αυτορρύθμισης, με την εφαρμογή του Κώδικα Δημοσιογραφικής Δεοντολογίας. Δεν της ανατέθηκε και δεν έχει δικαίωμα να παρακολουθεί τις πολιτικές εξελίξεις, τις δημοσκοπήσεις ή ό,τιδήποτε άλλο σχετικό και να παρεμβαίνει, αλλά μόνο να επιλαμβάνεται παραπόνων για παραβίαση προνοιών του Κώδικα Δημοσιογραφικής Δεοντολογίας και να εκδίδει αποφάσεις με βάση τα στοιχεία που έχει στη διάθεσή της, χωρίς επηρεασμό από πολιτικές εξελίξεις ή κομματικές τοποθετήσεις και διαμάχες. Η Επιτροπή δεν προσπαθεί να επιβάλει είτε λογοκρισία, προληπτική ή κατασταλτική, είτε φίμωση, αλλά έχει ως μόνη της έγνοια την άσκηση της δημοσιογραφίας μέσα στα πλαίσια που καθόρισαν οι ίδιοι οι δημοσιογράφοι και τα ΜΜΕ δια των αντιπροσώπων τους.

ΑΠΟΡΡΙΨΗ ΠΑΡΑΠΟΝΟΥ ΓΙΑ ΕΙΔΗΣΗ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΙΣΧΥΡΙΣΜΟ ΤΟΥΡΚΟΥ ΥΠΗΚΟΟΥ ΟΤΙ ΔΥΝΑΤΟ ΝΑ ΗΤΑΝ ΑΓΝΟΟΥΜΕΝΟΣ ΤΗΣ ΕΙΣΒΟΛΗΣ

Η Επιτροπή Δημοσιογραφικής Δεοντολογίας εξέτασε παράπονο (15/16/11/205) από πολίτη εναντίον του τηλεοπτικού σταθμού Σίγμα και προσωπικά εναντίον του διευθυντή του Χρύσανθου Τσουρούλη για μετάδοση μη εξακριβωμένων και ανακριβών πληροφοριών. Ειδικότερα ο παραπονούμενος ανέφερε ότι το ΣΙΓΜΑ «μετέδωσε χωρίς να προηγηθεί διερεύνηση και εξακρίβωση πραγματικών γεγονότων πληροφορία δήθεν ότι εντοπίστηκε Ελληνοκύπριος αγνοούμενος του 1974, προκαλώντας αχρείαστο πανικό ανάμεσα στους συγγενείς αγνοουμένων». Το παράπονο αφορούσε σε είδηση του ΣΙΓΜΑ που μεταδόθηκε στις 11 Σεπτεμβρίου, 2015 η οποία ανέφερε ότι: «Σύμφωνα με απόλυτα διασταυρωμένες πληροφορίες, Τούρκος υπήκοος, ο οποίος διαμένει στην Τουρκία ισχυρίζεται ότι έχει ενδείξεις πως ενδέχεται να είναι Ελληνοκύπριος που μεταφέρθηκε στην Τουρκία από τα παιδικά του χρόνια και συγκεκριμένα κατά την τουρκική εισβολή στο νησί, το 1974. Οι πληροφορίες αναφέρουν ότι ο ίδιος ήλθε σε επαφή με το κυπριακό ΥΠΕΞ μέσω της Ελλάδας και ότι η Κυπριακή Δημοκρατία βρίσκεται σε συνεχή επαφή μαζί του «και έχει αναπτυχθεί επικοινωνία». Μάλιστα, υπάρχει αλληλογραφία μεταξύ του ιδίου και της Δημοκρατίας. Ο άντρας εξέφρασε την επιθυμία να υποβληθεί σε τεστ DNΑ, ώστε να εξακριβωθεί κατά πόσον επιβεβαιώνονται οι υποψίες του ότι είναι Ελληνοκύπριος απαχθείς από τον τουρκικό στρατό το 1974. Οι Αρμόδιες Αρχές της Κυπριακής Δημοκρατίας επεξεργάζονται την περίπτωση του Τούρκου υπηκόου και αναζητούν τρόπους διεξαγωγής των αναγκαίων εξετάσεων DNA.» Στη συνέχεια η είδηση αναφερόταν σε επιλογές που εξετάζει η Κυπριακή Δημοκρατία για διερεύνηση των ισχυρισμών και παρέθετε δήλωση αρμόδιας πηγής που ανέφερε ότι «είναι υποχρέωση μας… να διερευνήσουμε την περίπτωση του και κάθε άλλη περίπτωση και ισχυρισμό, ακόμα κι αν οι πιθανότητες να είναι αυτός που ισχυρίζεται είναι απειροελάχιστες». Στη συνέχεια παρέθετε επίσημη δήλωση του Υπουργείου Εξωτερικών που ανέφερε ότι: «… τέτοιου είδους ειδήσεις προκαλούν πολλές φορές άδικη και αχρείαστη αναστάτωση σε συγγενείς αγνοουμένων, αφού παρόμοιοι ισχυρισμοί στο παρελθόν αποδείχθηκαν τελικά αβάσιμοι. Ολες οι υποθέσεις και πληροφορίες που άπτονται του ανθρωπιστικού θέματος των αγνοουμένων, περιλαμβανομένων εκείνων του σημερινού δημοσιεύματος, τυγχάνουν χειρισμού με τη δέουσα σοβαρότητα και υπευθυνότητα από τις αρμόδιες αρχές της Δημοκρατίας, έχοντας πάντα ως γνώμονα την αδήριτη αναγκαιότητα του τερματισμού του συνεχιζόμενου δράματος που βιώνουν καθημερινά οι οικογένειες των αγνοουμένων. Με πλήρη σεβασμό στις οικογένειες των αγνοουμένων μας, το Υπουργείο Εξωτερικών θα επανέλθει επί του θέματος εάν προκύψουν εξελίξεις.» Στις 9/11/2015 Το Υπουργείο Εξωτερικών εξέδωσε ανακοίνωση σύμφωνα με την οποία οι αρμόδιες αρχές εξέτασαν γενετικό υλικό που λήφθηκε από τον Τούρκο υπήκοο και ανέφερε: «Από τα αποτελέσματα όλων των προαναφερθεισών συγκρίσεων δεν παρατηρήθηκε οποιαδήποτε συσχέτιση των γενετικών προφίλ του εν λόγω προσώπου με οποιοδήποτε γενετικό προφίλ που είναι καταχωρημένο μέχρι σήμερα στην ηλεκτρονική Βάση Δεδομένων Γενετικών Προφίλ συγγενών αγνοουμένων/πεσόντων της Κυπριακής Δημοκρατίας. Το Υπουργείο Εξωτερικών επαναλαμβάνει ότι το ανθρωπιστικό θέμα των αγνοουμένων αποτελεί ζήτημα ύψιστης προτεραιότητας της Κυπριακής Δημοκρατίας και ότι τυγχάνει χειρισμού με τη δέουσα σοβαρότητα και υπευθυνότητα από τις αρμόδιες αρχές της Δημοκρατίας, έχοντας πάντα ως γνώμονα την αδήριτη αναγκαιότητα του τερματισμού του συνεχιζόμενου δράματος που βιώνουν καθημερινά οι οικογένειες των αγνοουμένων.» Απαντώντας στην καταγγελία ότι δεν έγινε διερεύνηση της είδησης, ο αναπληρωτής διευθυντής ειδήσεων του ΣΙΓΜΑ Νικήτας Κυριάκου ανέφερε στην Επιτροπή ότι προτού μεταδοθεί η είδηση οι πληροφορίες διασταυρώθηκαν με το Υπουργείο Εξωτερικών και επιβεβαιώθηκε πως ήταν ακριβείς. Η Επιτροπή, αφού μελέτησε τις εκατέρωθεν θέσεις και όλο το υλικό που τέθηκε ενώπιον της διαπίστωσε ότι η είδηση που μετέδωσε το ΣΙΓΜΑ ήταν απόλυτα ακριβής και βασιζόταν σε πραγματικά γεγονότα, τα οποία ήταν ότι ένας Τούρκος υπήκοος διατύπωσε τον ισχυρισμό ότι δυνατό να ήταν Ελληνοκύπριος αγνοούμενος της Τουρκικής εισβολής του 1974 και ότι το Υπουργείο Εξωτερικών ήταν ενήμερο του ισχυρισμού αυτού και το διερευνούσε. Τα γεγονότα αυτά αναφέρθηκαν σαφώς στην είδηση και δεν αφέθηκε η παραμικρή υποψία ότι ο ισχυρισμός ήταν ακριβής. Αντίθετα, η είδηση έκαμε σαφές ότι το Υπουργείο Εξωτερικών διερευνούσε τον ισχυρισμό αν και θεωρούσε ότι η πιθανότητα να ήταν ακριβής ήταν απειροελάχιστη. Περαιτέρω, ο τηλεοπτικός σταθμός παρακολούθησε την εξέλιξη της είδησης και στις 9/11/2015 μετέδωσε είδηση δύο λεπτών σχετικά με την ανακοίνωση του Υπουργείου Εξωτερικών για τα αποτελέσματα των εξετάσεων γενετικού υλικού που κατέρριπταν τον ισχυρισμό του Τούρκου υπηκόου. Η Επιτροπή θεωρεί πως το κριτήριο στην υπόθεση αυτή δεν ήταν κατά πόσον ο ισχυρισμούς που πρόβαλε ο Τούρκος υπήκοος ήταν ακριβής, αλλά κατά πόσον τα γεγονότα που αναφέρονταν στην είδηση ήταν πραγματικά. Από την εξέταση όλων των στοιχείων προκύπτει ότι η είδηση του ΣΙΓΜΑ παρέθετα πραγματικά γεγονότα, τα οποία έτυχαν επιβεβαίωσης και από το Υπουργείο Εξωτερικών. Κατά συνέπεια αποφάσισε ότι δεν υπήρξε παραβίαση της πρόνοιας για την ακρίβεια των πληροφοριών ή παραπλάνηση και ότι ο τηλεοπτικός σταθμός προέβη στις επιβαλλόμενες ενέργειες για επιβεβαίωση της ακρίβειας των πληροφοριών. Συνακόλουθα, η Επιτροπή απέρριψε το παράπονο.