Χειρισμός περιπτώσεων αυτοκτονίας

ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Υπάρχει ισχυρή επιστημονική βάση πως οι ειδήσεις για αυτοκτονίες οδηγούν σε μίμηση, πολλαπλασιάζοντας το πρόβλημα.
Για το λόγο αυτό:

• Δεν πρέπει να δημοσιεύονται ή να μεταδίδονται αβασάνιστα ειδήσεις για αυτοκτονίες, εκτός εξαιρετικών περιπτώσεων, στις οποίες υπάρχει ισχυρό στοιχείο είδησης λόγω ιδιαιτέρων περιστάσεων.
• Εκεί που δικαιολογείται η δημοσίευση  πρέπει να αποφεύγεται η χρήση γλώσσας και εκφράσεων εντυπωσιασμού ή παρουσίαση της αυτοκτονίας ως ομαλού φαινομένου ή ως εξόδου από προβλήματα.
• Πρέπει να αποφεύγεται περιγραφή της μεθόδου και της διαδικασίας μιας αυτοκτονίας ή απόπειρας αυτοκτονίας.
• Δεν αναφέρονται λεπτομερείς πληροφορίες για το χώρο μιας αυτοκτονίας ή απόπειρας αυτοκτονίας.
• Το γράψιμο του τίτλου της είδησης απαιτεί μεγάλη προσοχή.
• Η δημοσίευση φωτογραφιών ή εικόνων γίνεται με προσοχή.
• Απαιτείται μεγάλη προσοχή όταν δημοσιεύονται ειδήσεις για την αυτοκτονία διασημοτήτων ή προσωπικοτήτων.
• Απαιτείται επίδειξη διακριτικότητας  προς τους ανθρώπους που έχουν υποστεί απώλεια λόγω αυτοκτονίας.
• Μια αυτοκτονία μπορεί να παρέχει την ευκαιρία για την πληροφόρηση του κοινού σχετικά με το φαινόμενο της αυτοκτονίας με την παροχή πληροφοριών για τις επιπτώσεις σε συγγενείς και φίλους και για το πού μπορεί να στραφεί κανείς για βοήθεια.

Ως γενική αρχή, τα ΜΜΕ δεν δημοσιεύουν ειδήσεις για αυτοκτονίες, εκτός από εξαιρετικές περιπτώσεις, κατά τις οποίες οι περιστάσεις δικαιολογούν τη δημοσίευση. Ενδεικτικά, θα μπορούσε να θεωρηθεί ως εξαιρετική περίπτωση η αυτοκτονία μιας γνωστής προσωπικότητας ή διασημότητας, αν η δημοσίευση θα συνέβαλλε στη λήψη διορθωτικών μέτρων, ή αν θα εξυπηρετούσε κάποιο κοινωνικό σκοπό. Όμως και στις κατ’ εξαίρεση ειδήσεις, θα πρέπει να τηρούνται όλες οι άλλες πρόνοιες του Κώδικα που αφορούν στην αυτοκτονία.

Ειδικότερα, σε περιπτώσεις κατά τις οποίες τα γεγονότα δικαιολογούν παρέκκλιση από τον κανόνα, η είδηση θα πρέπει να αποσκοπεί στην πληροφόρηση και όχι στον εντυπωσιασμό ή απλώς στην ικανοποίηση της δημόσιας περιέργειας και δεν θα πρέπει να περιλαμβάνει λεπτομέρειες για τους λόγους και τη μέθοδο, τον τρόπο ή το μέσο αυτοκτονίας ή ακόμη και τη διαδικασία.

Ακόμα και στις περιπτώσεις που οι πληροφορίες προέρχονται από προνομιούχα διαδικασία, όπως είναι μια ανοικτή ακρόαση σε δικαστήριο, ή δηλώσεις κάποιου επισήμου με αρμοδιότητα να μιλήσει για το θέμα, δεν πρέπει να δημοσιεύονται τέτοιες πληροφορίες.

Υπάρχει ισχυρή μαρτυρία πως τα ΜΜΕ συμβάλλουν σημαντικά στο κοινωνικό φαινόμενο της αυτοκτονίας, την οποία η Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας θεωρεί ως σοβαρό πρόβλημα δημόσιας υγείας.
Η ΠΟΥ και ο Διεθνής Σύνδεσμος για την Πρόληψη της Αυτοκτονίας (International Association for Suicide Prevention-IASP) δημοσιοποίησαν ειδική μελέτη που απευθύνεται στα ΜΜΕ και τους δημοσιογράφους στην οποία καταγράφονται τα ευρήματα 50 ερευνών που έγιναν διεθνώς.

Ολες οι έρευνες κατέληξαν στον συμπέρασμα ότι η παρουσίαση περιπτώσεων αυτοκτονιών από τα ΜΜΕ παρέχει ερεθίσματα για μιμητισμό και μπορεί να οδηγήσει σε αυτοκτονική συμπεριφορά αμέσως μετά και μέχρι ένα διάστημα τριών εβδομάδων μετά τη δημοσίευση.

Το γενικό συμπέρασμα των ερευνών αυτών είναι πως η ομοιότητα μεταξύ του ερεθίσματος ή του μοντέλου που παρέχει μια είδηση και του παρατηρητή, ως προς την ηλικία, το φύλο, τις οικονομικές ή προσωπικές περιστάσεις και άλλα στοιχεία ταύτισης, είναι σημαντικός παράγων μίμησης.

Ακόμη διαπιστώθηκε ότι όσο πιο γνωστό ή με επιρροή ήταν το πρόσωπο που αυτοκτόνησε τόσο ευρύτερη ήταν η μιμητική συμπεριφορά. Ειδικές υποομάδες , όπως νεαρά άτομα και άτομα που υποφέρουν από κατάθλιψη, δυνατό να είναι ιδιαίτερα ευάλωτα και να ακολουθήσουν μιμητική αυτοχειριακή συμπεριφορά. Η περιγραφή του τρόπου αυτοκτονίας δυνατό να οδηγήσει σε μίμηση της μεθόδου.

Εκεί που οι περιστάσεις το δικαιολογούν, τα ΜΜΕ που δημοσιεύουν ειδήσεις για αυτοκτονία, δεν πρέπει να παρουσιάζουν απλουστευτικά τους λόγους που οδήγησαν στην αυτοχειρία. Είναι λάθος να αποδίδεται η αυτοκτονία σε ένα μεμονωμένο  παράγοντα, όπως μια αποτυχία στις εξετάσεις, η διάλυση μιας σχέσης,  μια οικονομική καταστροφή, χωρίς εμβάθυνση σε άλλους παράγοντες. Η αυτοκτονία δεν έχει ποτέ μόνο μια αιτία. Πνευματικές και ψυχολογικές ανωμαλίες, ο παρορμητισμός, πολιτισμικοί, γενετικοί και κοινωνικό-οικονομικοί παράγοντες πρέπει να λαμβάνονται πάντοτε υπόψη.

Σύμφωνα με την προαναφερθείσα μελέτη, είναι πολύ καλύτερο τα ΜΜΕ αντί να επικεντρώνονται στην εντυπωσιακή παρουσίαση μιας αυτοκτονίας,  να συμβάλλουν αποτρεπτικά, παρουσιάζοντες τις αρνητικές συνέπειες μιας αυτοκτονίας. Τέτοιες συνέπειες είναι ο καταστροφικός αντίκτυπος στα μέλη της οικογένειας και στους φίλους, που βασανίζονται από αισθήματα απώλειας, στιγματισμού, θυμού, ή ακόμη και ενοχής και από αναπάντητα ερωτηματικά για το ενδεχόμενο να υπήρχαν ενδείξεις που δεν πρόσεξαν.